Nie ma nic przyjemniejszego niż spacer latem na łonie natury. Z każdej strony zachęcane do aktywności fizycznej, przyszłe mamy chętnie wybierają spokojne wędrówki – nie tylko po lesie. Niestety, nawet krótkie przebywanie w takim miejscu może zakończyć się ukąszeniem kleszcza. Wgryziony w skórę pajęczak nie jest dla nikogo przyjemnym widokiem. Jednak dla kobiet w ciąży jest szczególnie niepokojący. Czy kleszcz jest zakażony boreliozą, która może przenieść się na dziecko? Jakie kroki podjąć, by zapewnić bezpieczeństwo sobie i maleństwu?
Ukąszenie kleszcza w ciąży – co robić
Jeszcze kilkanaście lat temu byliśmy przekonani, że narażamy się na atak kleszczy tylko w liściastych lasach, wysokich trawach i tylko w upalne dni. Najwięcej przypadków ukąszenia występowało w województwie warmińsko-mazurskim, na północy i wschodzie Polski. Dziś kleszcze są wszędzie i atakują w znacznie większych ilościach. Nie trzeba udawać się na wielogodzinną wycieczkę do lasu – wystarczy spacer po parku albo nawet zwykłe prace we własnym ogrodzie, by złapać uciążliwego pajęczaka.
Jak reagować na ukąszenie kleszcza w ciąży? Przede wszystkim należy jak najszybciej się go pozbyć. Kleszczy nie smarujemy tłuszczem, nie wykręcamy, nie próbujemy wyrwać palcami. Aby go usunąć, używamy pęsety, specjalnego haczyka lub lassa dostępnego w aptece.
Jak prawidłowo usunąć kleszcza:
- Załóż rękawiczki ochronne
- Umieść pęsetę jak najbliżej skóry i mocno chwyć kleszcza
- Zdecydowanym ruchem wyciągnij kleszcza wzdłuż linii wkłucia – najłatwiej wydostanie się pod tym kątem, pod którym się wgryzł!
- Zdezynfekuj skórę środkiem na bazie oktenidyny
- Niechcianego lokatora mocno zgnieć, spal lub spuść w toalecie
Jeśli w skórze pozostaną fragmenty pajęczaka, spróbuj je usunąć za pomocą pęsety lub igły. Jeśli się nie uda, jak najszybciej zgłoś się do lekarza. Weź ze sobą fragmenty wyjętego kleszcza – badanie w laboratorium pozwoli szybko wykryć, czy był ona zakażony boreliozą.
Kiedy do lekarza
Nawet jeśli udało ci się wyciągnąć kleszcza w całości, zgłoś się do lekarza. Ciąża nie jest wskazaniem do podania antybiotyku, jednak w niektórych przypadkach będzie to konieczne. Nie musi to być twój ginekolog – wystarczy wizyta u internisty. Lekarz będzie mógł rozpoznać symptomy, które same możemy przeoczyć.
Czy ukąszenie kobiety w ciąży przez kleszcza jest groźne dla dziecka
Ukąszenie kleszcza w ciąży niesie ze sobą ryzyko zakażenia boreliozą oraz innymi chorobami odkleszczowymi – bebeszjozą, anaplazmozą czy bartonellozą. Czy krętki tych chorób mogą zaatakować również rozwijające się w łonie ugryzionej mamy dziecko? Naukowcy nie są co do tego zgodni.
Specjaliści z Międzynarodowego Towarzystwa ds. Boreliozy i Chorób z Nią Powiązanych (ILADS) przestrzegają przed ryzykiem negatywnego wpływu boreliozy matki na dziecko. Zdaniem tej grupy badaczy krętki Borrelia burgdorferi mogą przenikać przez łożysko. Skutkiem zakażenia mogą być wady wrodzone płodu, poród przedwczesny lub poronienie. Nie istnieją jednak wiarygodne wyniki badań, które by to potwierdzały.
Innego zdania się lekarze stosujące tradycyjne metody leczenia boreliozy, zgodne z rekomendacjami Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych (IDSA). Wskazują one na brak przekonujących dowodów, by bakterie boreliozy wpływały negatywnie na płód czy dziecko karmione piersią.
Oczywiście nie oznacza to, że zarówno chorobę, jak i samo ugryzienie kleszcza w ciąży można bagatelizować. Sam przebieg boreliozy i jej objawy, m.in. gorączka i osłabienie odporności, mają wpływ na zdrowie przyszłej mamy i jej maleństwa.
Postępowanie po ukąszeniu kleszcza
Jeśli kleszcz został usunięty w ciągu 24 godzin od ugryzienia i wyszedł w całości, lekarz zaleci ciężarnej obserwowanie miejsca po nim. Zaczerwienie, lekka wypukłość i swędzenie są naturalnym objawem gojenia. Problem zaczyna się, gdy na skórze pojawia się rumień wędrujący.
Jak rozpoznać rumień wędrujący? Charakterystyczne jest dla niego powiększanie się zaczerwienienia powyżej 5 cm średnicy i pojawienie ciemniejszej obwódki. Objawy te najczęściej występują do tygodnia od ugryzienia. W rzadkich przypadkach – do 30 dni. Oprócz nich ciężarna może też doświadczyć pogorszenia samopoczucia, uczucia zmęczenia, bólów i zawrotów głowy.
Sam rumień wędrujący jest wystarczającą przesłanką do wdrożenia leczenia. Ewentualne wątpliwości w tym zakresie rozwieją testy serologiczne.
Objawy boreliozy wymagają podania przyszłej mamie antybiotyku. Leczenia nie trzeba się obawiać – jest bezpieczne dla maluszka. Z pewnością też niesie ze sobą mniejsze ryzyko niż groźne odkleszczowe choroby. Antybiotykami dopuszczalnymi do stosowania w ciąży są penicyliny, amoksycylina, cefuroksym, ceftriakson oraz erytromycyna. Jedynym lekiem, którego przyszłe mamy nie mogą stosować, jest doksycyklina.
Kobiety ciężarne łakomym kąskiem dla kleszczy?
Niektórzy ludzie całe życie wędrują po lasach bez zabezpieczeń i nigdy nie łapią kleszczy. Inni z każdej wizyty w parku wracają z kilkoma nowymi okazami wbitymi w skórę. Dlaczego tak się dzieje? Okazuje się, że kleszcze, podobnie jak komary, preferują osoby m.in. o określonej grupie krwi. Zachęca je też wyższa ciepłota ciała ciężarnych.
Z tego względu w ciąży możesz spotkać się z przykrą ośmionożną niespodzianką, nawet jeśli wcześniej zdawało się, że jesteś na kleszcze odporna. Zamiast więc zakładać, że kleszcze cię nie lubią, odpowiednio się przed nimi zabezpiecz. Dla dobra siebie i dziecka!
Przyszła mamo, chroń się przed kleszczem!
Jak powszechnie wiadomo, lepiej zapobiegać niż leczyć. Jak zatem chronić się przed ukąszeniem kleszcza w ciąży? Przede wszystkim unikaj spacerów po lesie i w innych mocno zadrzewionych miejscach. A jeśli się na nie zdecydujesz, pamiętaj o odpowiednim ubiorze – czym więcej ciała zasłonięte, nawet zwiewną sukienką, tym lepiej! Warto też zaopatrzyć się w środki odstraszające kleszcze ze składem odpowiednim dla ciężarnych. Dobrym wyborem okażą się naturalne olejki aromatyczne o zapachu, którego nie lubią uciążliwe małe pajęczaki.
Ukąszenie kleszcza w ciąży nie musi skończyć się zakażeniem i antybiotykiem. Dlatego zamiast panikować, dokładnie oglądaj swoje ciało po spacerach, a gdy przytrafi się ośmionożny wypadek – jak najszybciej, ale spokojnie go wyjmij i obserwuj reakcję organizmu. Zawsze też powiedz o tej sytuacji lekarzowi, który dopasuje najlepszą drogę postępowania.
Źródło:
Flisiak R., Pancewicz S., Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme- zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, dostępne na: http://www.pteilchz.org.pl/wp-content/uploads/2018/11/borelioza_z_lyme_2018.pdf
Nowakowska D., Zakażenia i zarażenia. 19.12.2.2. Borelioza (boreliosis) [w]: Położnictwo – tom 2. Medycyna matczyno – płodowa, s. 367–368.
https://boreliozaonline.pl/kleszcza-a-grupa-krwi/
WARTO WIEDZIEĆ: Wybierasz się z dzieckiem do lasu? Uważaj na latające kleszcze. Atakują chmarami
Wybierasz się z dzieckiem do lasu? Uważaj na latające kleszcze. Atakują chmarami
Dodaj komentarz