Niepłodność to problem zdrowia publicznego, nie luksus

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała obszerny dokument, zawierający 40 rekomendacji w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia niepłodności. Najważniejsza myśl: każdy człowiek na świecie ma mieć równy dostęp do leczenia niepłodności. Co znajduje się w wytycznych WHO? Sprawdźmy.

Niepłodność – choroba cywilizacyjna XXI w.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zakwalifikowała niepłodność jako chorobę cywilizacyjną XXI wieku, nadając jej rangę problemu globalnego. Na świecie co szósta osoba w wieku rozrodczym zmaga się z niepłodnością, a tylko w Polsce temat dotyczy 1,5 mln par.

Dyrektor Generalny WHO, dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, podkreślił, że niepłodność jest „jednym z najbardziej pomijanych wyzwań zdrowia publicznego naszych czasów i poważnym problemem nierówności na całym świecie”.

Edukacja to ważny element profilaktyki

Intensyfikacja działań informacyjnych na temat płodności, również wśród młodych osób, to ważny element edukacji o zdrowiu. Rzetelna wiedza może realnie pomóc w staraniach o ciążę i przyśpieszyć diagnostykę nawet o kilka lat. WHO wskazuje na konieczność pogłębiania wiedzy o płodności w celu świadomego leczenia. Wciąż w zbyt wielu przypadkach pacjenci trafiają do specjalistów zbyt późno, gdy upływu czasu i jego konsekwencji nie da się już nadrobić.

Świadome starania i dbałość o zdrowie

Dokument promuje świadome planowanie rodziny z uwzględnieniem działań będących bezpośrednio w zakresie i możliwościach pacjentów: nabycie wiedzy o wpływie wieku na płodność (zarówno u kobiet, jak i mężczyzn), zapobieganie chorobom przenoszonym drogą płciową, rezygnacja z używek, głównie papierosów oraz zdrowy, aktywny tryb życia.

Przygotowania organizmu do ciąży zaczynają się znacznie wcześniej niż realne rozpoczęcie starań. Im organizm jest w lepszej kondycji, a tryb życia jest zdrowszy, tym większa szansa na bezproblemowe zajście w ciążę.

Równy dostęp do leczenia dla wszystkich

Zalecenia kładą nacisk na prawa człowieka i równy, sprawiedliwy dostęp do leczenia niepłodności, bez względu na płeć, orientację seksualną, tożsamość płciową, wiek, miejsce zamieszkania, możliwości finansowe, wykształcenie. Każda osoba ma prawo do rodzicielstwa, a w przypadku trudności z zajściem w ciążę – do podjęcia specjalistycznego leczenia.

Każdy pacjent leczący niepłodność powinien mieć też dostęp do profesjonalnej opieki psychologicznej.

Leczenie niepłodności włączone do krajowych systemów zdrowotnych

Postulat włączenia leczenia niepłodności do narodowych systemów zdrowotnych i finansowania publicznego jest jednym z kluczowych zaleceń zawartych w globalnych wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia.

Choroba niepłodnościowa dotyka co 6 osobę na świecie w wieku rozrodczym, a mimo to dostęp do opieki specjalistycznej jest często ograniczony i bywa postrzegany jako luksus, na którego stać tylko osoby dobrze sytuowane. Koszt procedury in vitro w wielu krajach jest bardzo wysoki i przekracza możliwości finansowe potrzebujących osób. Niekiedy uzbieranie na jedną tylko procedurę jest ogromnym wyzwaniem finansowym, nie wspominając o bardziej zaawansowanym i dłuższym leczeniu.

„Niepłodność jest jednym z najbardziej pomijanych wyzwań zdrowia publicznego naszych czasów i poważnym problemem nierówności na całym świecie – podkreślał dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Dyrektor Generalny WHO – Miliony osób zmagają się z tą sytuacją samotnie – pozbawione opieki medycznej, zmuszane do korzystania z tańszych, ale niesprawdzonych metod leczenia lub zmuszone do wyboru między nadzieją na posiadanie dzieci a bezpieczeństwem finansowym. Zachęcamy kolejne kraje do dostosowania się do tych wytycznych, dając większej liczbie osób możliwość dostępu do niedrogiej, pełnej szacunku i opartej na dowodach naukowych opieki zdrowotnej.”

Opieka nad niepłodnością ma być równiejsza, bezpieczniejsza i sprawiedliwa, a każdy pacjent powinien mieć możliwość dostępu do niedrogiej, pełnej szacunku i opartej na dowodach naukowych opieki zdrowotnej.

Odpowiedzialna diagnostyka i terapia bez zbędnych zabiegów

Globalne wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) podkreślają znaczenie odpowiedzialnego i etapowego podejścia do diagnostyki oraz leczenia niepłodności. Jego celem jest ograniczenie niepotrzebnych, skomplikowanych i kosztownych procedur. WHO zaleca, aby proces diagnostyczny przebiegał stopniowo — od badań prostszych i mniej obciążających do bardziej zaawansowanych.

Dopiero na podstawie uzyskanych wyników oraz indywidualnych potrzeb pacjentów wprowadza się kolejne etapy leczenia, w tym bardziej złożone metody, takie jak inseminacja domaciczna czy zapłodnienie in vitro.

Co globalne wytyczne WHO oznaczają dla pacjentów?

• Włączenie opieki nad płodnością do narodowych systemów zdrowotnych i finansowania publicznego.
• Dążenie do eliminacji barier prawnych i rozszerzenie dostępu do sprawiedliwego leczenia dla różnorodnych grup pacjenckich (np. osób samotnych, par LGBTQ+) w systemach ochrony zdrowia.
• Dbałość o strefę emocjonalną i dobrostan psychiczny. Powszechny dostęp do opieki psychologicznej podczas leczenia niepłodności.
• Zwiększenie działań edukacyjnych, łatwiejszy dostęp do informacji na temat profilaktyki płodnościowej.
• Stopniowe leczenie niepłodności z wykorzystaniem metod opartych na dowodach naukowych.

Globalne wytyczne WHO jasno pokazują, że niepłodność jest poważnym problemem zdrowia publicznego, a nie prywatną sprawą pacjentów. Kluczowe znaczenie mają równość dostępu do leczenia, edukacja, wsparcie psychiczne oraz odpowiedzialna, oparta na dowodach diagnostyka i terapia. Leczenie niepłodności powinno być dostępne, bezpieczne i sprawiedliwe dla wszystkich — niezależnie od statusu społecznego czy sytuacji życiowej.