Dla kogo przeznaczone jest in vitro z komórką jajową od dawczyni? Kiedy lepiej adoptować komórkę jajową, a kiedy zarodek? Jak wygląda cały proces in vitro z komórką jajową pobraną od dawczyni oraz na co zwrócić uwagę decydując się na niego opowiada dr n. med. Łukasz Sroka, specjalista ginekolog-położnik z kliniki leczenia niepłodności InviMed w Poznaniu.

In vitro – leczenie niepłodności

Od momentu, kiedy w brytyjskim Oldham urodziła się Louise Joy Brown – pierwsze dziecko „z in vitro” minęło prawie 40 lat. Od tego czasu dzięki zapłodnieniu pozaustrojowemu przyszło na świat kilka milionów dzieci. Lista wskazań do zastosowania tej metody cały czas rosła. Aktualnie jesteśmy w stanie pomóc parom nie tylko z problemem niedrożności jajowodów, jak w przypadku matki Louise, ale także wtedy, gdy za brak ciąży odpowiadają znacznie obniżone parametry nasienia, endometrioza lub czynniki immunologiczne. Metoda ta ma również zastosowanie w przypadku tzw. niepłodności idiopatycznej, a więc takiej, której przyczyn nie udało się zdiagnozować, a inne metody terapeutyczne nie przyniosły efektu. Dzięki tzw. diagnostyce przedimplantacyjnej można wykluczyć bądź ograniczyć ryzyko wielu chorób dziedzicznych dając szansę na zdrowe potomstwo także parom obciążonym genetycznie.

Czy in vitro jest dla wszystkich?

Jednak zapłodnienie in vitro, jak każda metoda ma swoje ograniczenia i nie zawsze może być rozwiązaniem dla par z problemem niepłodności. Jednym z takich ograniczeń jest wielkość tzw. rezerwy jajnikowej u kobiet, czyli liczby pozostałych w jajnikach pęcherzyków zawierających komórki jajowe.

Zaraz po urodzeniu liczba ta sięga średnio 300-400 tys., około 30 roku życia pozostaje mniej więcej 12 proc. tej wartości, by ok. 40 roku życia spaść do niecałych 3 proc.

To sprawia, że zajście w ciążę po ukończeniu przez kobietę 40 lat w większości przypadków możliwe jest tylko za pomocą metody in vitro. Po 45 roku życia jest to już praktycznie niemożliwe. Należy też pamiętać, że po 40 roku życia ryzyko związane z rozwojem nieprawidłowej genetycznie ciąży jest wysokie, co zmniejsza szansę na urodzenie zdrowego dziecka.

AMH – nowoczesne badanie oceny rezerwy jajników

Zjawisko obniżonej lub wyczerpanej rezerwy jajnikowej może dotknąć kobietę w każdym wieku. Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników może mieć charakter idiopatyczny (nieznany), może też być konsekwencją przebytego leczenia onkologicznego (chemioterapia, radioterapia), licznych zabiegów operacyjnych, zaawansowanej endometriozy bądź schorzeń o podłożu autoimmunologicznym.

W tych wszystkich sytuacjach rozwiązaniem może być zapłodnienie in vitro z użyciem komórek jajowych pochodzących od anonimowej dawczyni.

Komórki jajowe dawczyni mogą być również rozwiązaniem dla par obciążonych genetycznie, w poronieniach nawracających oraz po kilku nieudanych procedurach zapłodnienia pozaustrojowego.

Jak wygląda proces „adopcji” komórki jajowej?

I etap dotyczy dawczyni

Pierwszym etapem procedury adopcji komórek jajowych jest kwalifikacja pary do programu. Lekarz na podstawie aktualnych i dotychczas przeprowadzonych badań ocenia zasadność zastosowania tej procedury, zarówno w kontekście powodzenia, jak i ewentualnego ryzyka związanego z zabiegiem i ciążą. Kolejny krok to wybór dawczyni, którego lekarz dokonuje na podstawie cech fenotypowych pacjentki, starając się przy tym uwzględnić wszystkie oczekiwania i sugestie zgłaszane przez parę.

W InviMed dawczynie to młode kobiety, bez chorób przewlekłych i obciążeń genetycznych, posiadające już własne dzieci. Wszystkie przechodzą dokładne badania i testy wirusologiczne, genetyczne i psychologiczne.

Zapłodnienie pozaustrojowe in vitro z użyciem komórek jajowych dawczyni podzielone jest na dwa etapy. W pierwszym z nich dawczyni, po pozytywnym przejściu wszystkich badań wirusologicznych, genetycznych i psychologicznych, poddana zostaje terapii hormonalnej w celu uzyskania większej liczby pęcherzyków dominujących w jajnikach. Po zakończeniu stymulacji przeprowadzany jest zabieg punkcji pęcherzyków jajnikowych, a uzyskane tą drogą dojrzałe komórki jajowe poddane zostają procesowi witryfikacji (zamrażania), dzięki czemu mogą oczekiwać na biorczynię przez długi czasu.

II etap dotyczy biorczyni

Drugi etap procedury dotyczy już biorczyni, która po stymulacji hormonalnej mającej na celu przygotowanie macicy na przyjęcie zarodków zgłasza się ze swoim partnerem w dniu rozmrożenia komórek dawczyni do kliniki. Nasienia partnera zostaje użyte do zapłodnienia pozaustrojowego rozmrożonych komórek i rozpoczyna się hodowla zarodków.

Po kilku dniach para zgłasza się na transfer jednego lub dwóch zarodków, pozostałe zarodki zostają zamrożone do ewentualnego wykorzystania w kolejnych cyklach w razie niepowodzenia. Po około 2 tygodniach od transferu wykonywany jest test ciążowy.

>>> Czytaj także: Adopcja zarodka. Jedyne sprawiedliwe wyjście dla obojga rodziców?

Dlaczego adopcja komórki jajowej?

Na pewno na korzyść adopcji komórki jajowej przemawiają dwa argumenty. Po pierwsze, komórki jajowe nie pochodzą od pacjentek, a od młodych i zdrowych kobiet, co zwiększa szansę na zajście w ciążę. Po drugie, adopcja komórki jajowej daje możliwość urodzenia dziecka podobnego genetycznie do jednego z rodziców – ojca.

Decyzje o przystąpieniu do programu nigdy nie są łatwe, dlatego trzeba je dobrze przemyśleć. Warto też przyjrzeć się klinice, która oferuje pacjentom in vitro z komórkami dawczyń.

Oto kilka rad, jak wybrać program „adopcji” komórek jajowych:

1.   Upewnij się, że dawczyni przeszła przynajmniej te badania, które wymagane są w Ustawie o leczeniu niepłodności.
2.   Wybierz klinikę, która oferuje młodą, zdrową dawczynię, najlepiej taką, która ma już własne, zdrowe dzieci.
3.  Zapytaj w klinice o dostępność komórek jajowych – upewnij się, że gdy przystąpisz do programu nie będziesz musiała długo czekać lub wybierz ośrodek, w którym komórki jajowe dostępne są od ręki.

Partnerem artykułu jest: InviMed Klinika leczenia niepłodności