Otyłość zwiększa nie tylko ryzyko udaru czy chorób serca, ale także zachorowania na jeden z 40 typów nowotworów, głównie związanych z układem pokarmowym (rak trzustki, rak jelita grubego, rak przewodu pokarmowego), ale nie tylko – zwiększona ilość tkanki tłuszczowej wiąże się też ze zwiększonym prawdopodobieństwem zachorowania na raka piersi czy prostaty.
W ramach kampanii „Planuję długie życie”, realizowanej we współpracy z Ministerstwem Zdrowia, w programie Pytanie na śniadanie ukazał się podcast pt. „Dbanie o zdrową masę ciała – najlepsza profilaktyka nowotworów”. Gościem odcinka była prof. dr hab. Alina Kuryłowicz, endokrynolożka i ekspertka w dziedzinie otyłości, która opowiedziała o tym, jakie nowotwory najczęściej wiążą się z nadmierną masą ciała, dlaczego ważniejszy niż BMI jest skład ciała oraz gdzie szukać bezpłatnego wsparcia w redukcji wagi.
Jak tkanka tłuszczowa działa na naszą niekorzyść?
Otyłość to choroba wynikająca z nadmiaru i złego działania tkanki tłuszczowej. Zależność między ryzykiem wystąpienia nowotworu złośliwego a nadmierną tkanką tłuszczową jest wprost proporcjonalna – im więcej tkanki tłuszczowej, tym gorzej ona działa i zaczyna produkować substancje toksyczne, mówi prof. dr hab. Alina Kuryłowicz. W rezultacie niektóre komórki zaczynają się przekształcać w komórki nowotworowe.
Tkanka tłuszczowa może produkować szereg substancji potencjalnie onkogennych, m.in. estrogeny, które u chorych na otyłość produkowane są w nadmiarze i są rodzajem estrogenów sprzyjających powstaniu nowotworu.
Prof. dr hab. Alina Kuryłowicz: „Tkanka tłuszczowa to fabryka hormonów. To bardzo niedoceniany narząd, a równie ważny jak tarczyca czy jajniki u kobiet. Gdy tkanki tłuszczowej jest za dużo zmienia się profil wydzielanych przez nią substancji. Tak jest np. z leptyną, która normalnie daje organizmowi sygnał, żeby przestał jeść, bo głód został zaspokojony, a u osób chorych na otyłość spotykamy się ze zjawiskiem oporności na leptynę, kiedy to brak jest poczucia sytości, a dodatkowo zaczyna stymulować zjawisko procesów nowotworowych.”
Zdrowy skład ciała a masa ciała – dlaczego nie można wierzyć BMI?
BMI (Body Mass Index), czyli wskaźnik masy ciała, to prosty wskaźnik relacji masy ciała do wzrostu. Choć powszechnie stosowany, ma istotne ograniczenia:
- nie rozróżnia tkanki tłuszczowej od mięśniowej,
- nie pokazuje rozmieszczenia tłuszczu,
- nie uwzględnia wieku, płci ani budowy ciała.
Osoba wysportowana i umięśniona może mieć wysokie BMI, mimo że jest zdrowa metabolicznie, a tkanka tłuszczowa jest w normie. Z kolei ktoś o „prawidłowej wadze” może mieć nadmiar tłuszczu brzusznego, który znacznie zwiększa ryzyko chorób i nowotworów. Dlatego ważniejszy niż sama masa ciała jest jej skład – procent tkanki tłuszczowej, mięśni i wody w organizmie.
Redukcja masy ciała – wskazówki do wdrożenia od zaraz
Myśląc o leczeniu otyłości, odchodzi się od nazewnictwa dieta, a skupia się na zmianie nawyków żywieniowych i nowym sposobie odżywiania. Dieta kojarzy się nie tylko z czymś katorżniczym, ale też tymczasowym. A do tego, by efekty były trwałe, zmiany w żywieniu powinny zostać z nami na stałe.
Zasady zdrowej redukcji masy ciała zakładają:
- Zdrowe odżywianie powinno opierać się na regularnym spożywaniu posiłków, by nie kusiło podjadanie. Niewinne przekąski poza posiłkami mogą stanowić często równowartość kaloryczną sporego obiadu.
- Należy przykładać wagę do składu i jakości produktów, które spożywamy. Żywność wysoko przetworzona – słodycze, słone przekąski, fast foody – daje szybką satysfakcję, ale małą sytość i wkrótce po takim posiłku czujemy się znowu głodni. Znikoma jest też wartość odżywcza takiej żywności. Posiłki powinny być zbilansowane: ½ talerza to warzywa, ¼ źródła białka (drób, ryby, nabiał, strączki), a do tego trochę zdrowych tłuszczów i pożywnych węglowodanów.
- Wszelkie zdrowe modele odżywiania – jak dieta śródziemnomorska, dieta DASH – uwzględniają możliwe ograniczenie spożywania czerwonego mięsa. Najlepiej spożywać je początkowo do 1 porcji na tydzień, a częściej sięgać po źródła białka mniej obfitujące w nasycone kwasy tłuszczowe.
- Tłuste ryby morskie to nieocenione źródło witamin rozpuszczonych w tłuszczach (D, E, A, K) oraz kwasów omega, które działają przeciwmiażdżycowo i przeciwnowotworowo. Warto je spożywać chociaż raz w tygodniu.
- Niezwykle istotna jest obróbka termiczna produktów, bo wykorzystanie niewłaściwych metod, jak smażenie na głębokich oleju, może pozbawić posiłek wartości odżywczych i działać szkodliwie na organizm. Najbardziej rekomendowanym sposobem jest gotowanie lub przyrządzanie na parze.
- Maksymalnie unikamy spożywania słodkich napojów – są kaloryczne i nie nawadniają. Najlepiej spożywać czystą wodę, wodę zmineralizowaną lub wodę z owocami.
PAMIĘTAJ! Emocjonalne jedzenie jest o tyle problematyczne, że w ogóle nie jest uzależnione od głodu. Jemy, bo się smucimy, czujemy lęk, złość, ale też jemy z radości, przy okazji świętowania. Nie jest to najłatwiejsze, ale warto szukać innych źródeł dopaminy, zupełnie nie związanych z jedzeniem (spacer, taniec, rozmowa z bliskimi).
Nie można też zapomnieć o aktywności fizycznej. Pozatreningowa aktywność spontaniczna, tzw. NEAT, jest nieoceniona, a bardzo istotna. Więcej ruchu, spaceru, aktywne spędzanie czasu po pracy, dojazd do pracy rowerem, pójście na zakupy pieszo, dłuższy spacer z psem – to wszystko zsumowane da znacznie lepsze rezultaty niż jeden trening na siłowni i znikoma aktywność poza nim.
Otyłość a nowotwory
Szacuje się, że nawet 40% nowotworów może mieć związek z otyłością. Należą do nich przede wszystkim nowotwory przewodu pokarmowego: rak przełyku, rak żołądka, rak wątroby, rak jelita grubego, rak trzustki, rak pęcherzyka żółciowego. Ponadto u kobiet nowotwory piersi, nowotwory macicy, a u mężczyzn nowotwór prostaty.
Odpowiednie żywienie i utrzymanie prawidłowej tkanki tłuszczowej to nie tylko kwestia estetyki, ale zdrowia i życia. Dla osób, które potrzebują specjalistycznego wsparcia dietetyka i psychodietetyka, Ministerstwo Zdrowia udostępnia szereg bezpłatnych możliwości: od darmowego zindywidualizowanego planu żywieniowego po bezpłatne konsultacje z dietetykiem/psychodietetykiem.
SPRAWDŹ:
W serwisie Diety NFZ można bezpłatnie otrzymać jadłospis dobrany kalorycznie i jakościowo do naszych potrzeb, wieku, chorób towarzyszących.
Akademia NFZ – krótkie programy treningowe z prostymi ćwiczeniami bez sprzętu do wykonania w domu, co już jest świetną profilaktyką chorób nowotworowych.
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej – możliwość bezpłatnej porady dietetycznej lub psychodietetyczne, który dopasuje indywidualną dietę uwzględniającą jednostki chorobowe i sytuację pacjenta. Sprawdź tutaj: https://ncez.pzh.gov.pl/poradnia/
Źródło:
Dodaj komentarz