Żylaki powrózka nasiennego (łac. varicocele, ang. varicocele) to poszerzenie średnicy naczyń żylnych powrózka nasiennego powyżej 2mm. Żylaki powrózka nasiennego są jedną z najczęstszych przyczyn męskiej niepłodności (12 do 40% przypadków).
Skąd się biorą żylaki powrózka nasiennego?
Do powstawania żylaków przyczynia się przede wszystkim oddziaływanie na ściany naczyń krwionośnych ciśnienia hydrostatycznego powstającego w wyniku niewydolności lub wrodzonego braku zastawek w żyłach jądrowych. W efekcie naczynia żylne poszerzają się, wydłużają i skręcają tworząc żylaki.
Warto wiedzieć, że ze względu na budowę anatomiczną żylaki powrózka nasiennego częściej występują po stronie lewej lub obustronnie. Mogą pojawiać się u chłopców w wieku 12-15 lat – w ich przypadku są to tak zwane żylaki pierwotne. U dorosłych mężczyzn mogą być to żylaki pierwotne lub żylaki wtórne, które są wywoływane przede wszystkim przez zakrzepowe zapalenie żyły jądrowej albo nerkowej bądź towarzyszą nowotworom jąder lub nerek.
Żylaki powrózka nasiennego – stopnie zaawansowania
Żylaki powrózka nasiennego mają 3 stopnie zaawansowania:
- W pierwszym są małe i praktycznie niezauważalne, nie dają też żadnych objawów,
- W stopniu drugim pojawiają się po kaszlu, długotrwałym wysiłku fizycznym, wtedy stają się badalne palpacyjnie i mogą dawać dolegliwości.
- Dopiero w trzecim stadium można je zobaczyć gołym okiem i odczuwać na stałe ich objawy takie jak tępy ból i wrażenie palenia oraz ciężaru w jądrach i okolicy pachwin.
Pacjenci zgłaszają się po pomoc zwykle z żylakami II i III stopnia.
Dr Andrzej Rogoza: Siedem grzechów męskich, które zagrażają płodności
Jak rozpoznaje się obecność żylaków powrózka nasiennego?
Żylaki stopnia I rozpoznajemy zazwyczaj przypadkowo podczas badania USG wykonywanego z innych przyczyn. Część mężczyzn trafia jednak do gabinetu dopiero wtedy, gdy razem z partnerką od dłuższego czasu bezskutecznie stara się o dziecko. Obecność żylaków i pogorszenie odpływu krwi żylnej prowadzi bowiem do podwyższenia temperatury jąder, gorszego odprowadzania wolnych rodników, produktów przemiany materii, dwutlenku węgla itp.
Te zjawiska wpływaj niekorzystnie na syntezę testosteronu, a co za tym idzie powodują obniżenie wewnątrzjądrowego stężenia testosteronu, który jest niezbędny do prawidłowego rozwoju i dojrzewania plemników w jądrach i najądrzach.
Stąd pogorszenie jakości nasienia, nieprawidłowa morfologia, zmniejszenie liczebności i ruchliwości plemników, a w konsekwencji obniżona płodność mężczyzny.
Diagnostyka i leczenie żylaków powrózka nasiennego
Diagnostyką i leczeniem żylaków powrózka nasiennego zajmują się urolodzy. Podczas wizyty u specjalisty najpierw ocenia wygląd moszny, jader i powrózków nasiennych pacjenta wzrokiem oraz bada je palpacyjnie w pozycji leżącej i na stojąco. Następnie wykonuje się badanie USG narządów moszny z oceną przepływów naczyniowych (color lub power doppler), które pozwala uwidocznić nieprawidłowości budowy naczyń żylnych powrózków nasiennych i wsteczny przepływ krwi. Często konieczne jest również badanie nasienia.
Niepłodność męska: Spokojnie, to tylko biopsja jąder
Wybór sposobu leczenia uzależniony jest od stadium zaawansowania choroby i stanu zdrowia pacjenta. „Złotym standardem” leczenia żylaków powrózka nasiennego jest zabieg operacyjny wykonany laparoskopowo bądź mikroskopowo. Operacje „klasyczne”, zwłaszcza w przypadku młodych mężczyzn leczących się z powodu zaburzeń jakości nasienia, nie są zalecane z uwagi na niższą skuteczność i wyższy odsetek powikłań.
Coraz bardziej dostępne są również metody mikroinwazyjne. Wśród tych ostatnich do dyspozycji mamy na przykład embolizację pozwalającą na zamknięcie przepływu krwi w zmienionych patologicznie naczyniach żylnych czy sklerotyzację polegającą na wprowadzeniu do naczynia krwionośnego odpowiedniego środka farmakologicznego, który sprawia, że obkurcza się ono i zamyka.
Zwapnienia w miąższu jąder
U części pacjentów podczas badania USG jąder stwierdza się zwapnienia w ich miąższu. Mogą być pojedyncze lub mnogie, nie do końca wiadomo co powoduje ich powstawanie, część autorów sugeruje, że stanowią pozostałość po przebytych zapaleniach i urazach jąder, inni wiążą ich obecność z późnym zstępowaniem jąder i wnętrostwem. Zwykle nie dają żadnych objawów, nie wymagają leczenia ani dodatkowej diagnostyki.
W przypadku obecności mnogich zwapnień, zwłaszcza gdy obniżona jest również wielkość (objętość) jąder wskazane jest wykonanie badań hormonalnych (FSH, LH, testosetron) i seminogramu (badanie jakości nasienia). Jeśli wykryte zostaną zaburzenia gospodarki hormonalnej lub nieprawidłowe parametry nasienia wymaga to dalszej, specjalistycznej diagnostyki andrologiczno – urologicznej.
Samobadanie to istotny element diagnostyki
Podstawą diagnostyki jest samokontrola. Krótkie badanie wykonane pod prysznicem podczas codziennej toalety wystarczy, by stwierdzić że „coś jest nie tak”. W takiej sytuacji wskazana jest konsultacja urologa. Wczesna diagnoza pozwala rozpoznać i leczyć chorobę (zwłaszcza nowotworową) w początkowych stadiach, co zwiększa szansę na wyleczenie i co się z tym wiąże, na zachowanie płodności. Dlatego ważne, by badać się regularnie i w przypadku jakichkolwiek wątpliwości konsultować je ze specjalistą.
Kompleksowa diagnostyka chorób jąder, powrózka nasiennego i zaburzeń jakości nasienia (w tym azoospermii) oraz wszystkie opisane wyżej metody leczenia farmakologicznego i chirurgicznego prowadzone są z powodzeniem przez zespół konsultantów andrologicznych w Klinice Leczenia Niepłodności Invimed w Warszawie.
Konsultacja medyczna: lek. Med. Piotr Dzigowski, urolog i androlog, Klinika Leczenia Niepłodności InviMed w Warszawie.
Dodaj komentarz