Inseminacja domaciczna – kiedy warto ją rozważyć i jakie szanse na ciążę daje?

Inseminacja domaciczna to jedna z najczęściej stosowanych metod wspomaganego rozrodu, szczególnie w przypadku łagodnych zaburzeń płodności. Choć procedura jest mało inwazyjna i stosunkowo prosta, jej skuteczność zależy od wielu czynników, które warto poznać przed podjęciem decyzji o leczeniu.

Przeczytaj, kiedy inseminacja może zwiększyć szanse na ciążę, jakie są jej etapy oraz jaka jest rzeczywista skuteczność tej metody.

Czym jest inseminacja domaciczna?

Inseminacja domaciczna to prosta, mało inwazyjna metoda wspomaganego rozrodu, polegająca na bezpośrednim wprowadzeniu odpowiednio przygotowanego nasienia do jamy macicy kobiety w czasie owulacji. Celem jest zwiększenie szansy zapłodnienia poprzez ominięcie naturalnych barier (np. śluzu szyjkowego) i skrócenie drogi, którą plemniki muszą pokonać, by dotrzeć do komórki jajowej.

Jak przebiega inseminacja domaciczna?

Inseminacja domaciczna jest prostą i bezbolesną procedurą, która odbywa się w kilku etapach:

• Monitorowanie cyklu stymulowanego lekami oraz wyznaczenie owulacji za pomocą USG.

• Pobranie nasienia od partnera lub wykorzystanie nasienia dawcy.

• Przygotowanie nasienia w laboratorium.
• Podanie nasieniem do jamy macicy – cienkim cewnikiem.

Kiedy warto zastosować inseminację domaciczną?

Najczęstsze przyczyny niepłodności, które można skutecznie leczyć IUI to:

 1. Niepłodność idiopatyczna (niewyjaśniona)

• Wszystkie podstawowe badania wychodzą prawidłowo, ale ciąży nie ma.
• IUI zwiększa szansę zapłodnienia poprzez skrócenie drogi plemników i podanie ich w odpowiednim momencie.

Skuteczność: 10–20% na cykl, zwykle do 3 prób.

2. Zaburzenia owulacji (np. PCOS)

• Szczególnie skuteczne, gdy wcześniej zastosowano leki stymulujące owulację (np. letrozol, gonadotropiny).
• U kobiet, które owulują nieregularnie lub wcale, IUI umożliwia zapłodnienie „w dobrym czasie”.

Warunek: Owulacja musi być skutecznie wyindukowana.

 3. Łagodny czynnik męski

• Obniżona liczba plemników (oligozoospermia), ich ruchliwość (asthenozoospermia) lub morfologia (teratozoospermia), ale w granicach dopuszczalnych do IUI.
• W laboratorium wybiera się najlepsze plemniki i koncentruje je w niewielkiej objętości.

Wskazanie: ≥1–5 mln ruchliwych plemników po preparatyce.

 4. Problemy z wytryskiem lub współżyciem

• Zaburzenia ejakulacji (np. po urazach, w stwardnieniu rozsianym), pochwica, impotencja, trudności ze współżyciem (np. w związkach jednopłciowych).
• IUI pozwala na uzyskanie ciąży bez stosunku płciowego.

 5. Leczenie z użyciem nasienia dawcy (AID)

• Stosowane w przypadku:
  • azoospermii (brak plemników),
  • nosicielstwa chorób genetycznych,
  • nieudanego leczenia czynnika męskiego,
  • u kobiet samotnych lub par jednopłciowych.

Skuteczność inseminacji domacicznej (IUI) zależy od kilku precyzyjnych czynników, a czynnik męski odgrywa tu bardzo istotną rolę. Inseminacja to metoda o umiarkowanej skuteczności (ok. 10–20% na cykl), ale przy dobrze dobranych wskazaniach może być bardzo wartościowym etapem leczenia.

Kiedy inseminacja ma szansę na powodzenie?

Najważniejsze czynniki wpływające na skuteczność IUI to:

1️. Jakość nasienia (czynnik męski) – BARDZO WAŻNE

• Kluczowe są:
  • Liczba plemników po preparatyce (TPMC = total motile sperm count),
  • Ruchliwość (progressive motility),
  • Morfologia (kształt plemników).

Minimalne wartości uznawane za „sensowne” dla IUI:

• ≥ 5–10 mln ruchliwych plemników przed preparatyką,
• ≥ 1–5 mln po preparatyce (idealnie: >5 mln),
• Zbyt niski wynik → lepszym wyborem może być IVF/ICSI.

Im gorsze nasienie, tym niższa skuteczność IUI.

Ciężki czynnik męski (np. oligoasthenoteratozoospermia, fragmentacja DNA, azoospermia) → IUI nieskuteczna lub niewskazana.

2️. Wiek kobiety

• Najwyższa skuteczność u kobiet <35. roku życia.
• Po 38 r.ż. skuteczność dramatycznie spada – lepszym wyborem może być IVF.

3️. Owulacja – cykl naturalny lub stymulowany

• Stymulacja owulacji (np. letrozolem, klomifenem, gonadotropinami) zwiększa szanse powodzenia IUI, zwłaszcza przy PCOS czy nieregularnych cyklach.
• Przy owulacji samoistnej – IUI może być wykonywana w cyklu naturalnym, ale z niższą skutecznością.

4️. Czas inseminacji względem owulacji

• Moment podania nasienia musi być precyzyjnie zsynchronizowany z owulacją.

5️. Stan jajowodów i endometrium

• Co najmniej jeden jajowód musi być drożny (potwierdzone HSG lub sono-HSG).
• Grubość i jakość endometrium (≥7 mm, trójlinijna struktura) również zwiększają szanse.

Podsumowanie – najważniejsze czynniki wpływające na skuteczność IUI:

Co zwiększa szanse IUI?

• Dobry wynik nasienia (po preparatyce),
• Wiek kobiety poniżej 35 r.ż.,
• Co najmniej jeden drożny jajowód,
• Stymulowany cykl z dokładnym monitoringiem,
• Brak poważnych chorób (np. endometriozy III–IV, zaburzeń immunologicznych).

Ile razy warto próbować IUI?

Inseminację domaciczną (IUI) najczęściej warto próbować do 3–4 razy — pod warunkiem, że spełnione są wszystkie kryteria kwalifikacji (dobry wiek, jajowody drożne, odpowiednia jakość nasienia i obecna owulacja). To właśnie po tylu próbach statystycznie osiąga się najwyższy odsetek ciąż.

Co mówią badania i wytyczne (ESHRE, ASRM, PTMRiE 2024):

 1–3 cykle IUI to najbardziej efektywne podejścia

• Najwięcej ciąż pojawia się właśnie w tych pierwszych cyklach.
• Po 3 nieudanych cyklach skuteczność gwałtownie spada.
• Po 4–6 cyklach szansa na powodzenie staje się porównywalna z próbami naturalnymi.

Nie warto “ciągnąć” IUI zbyt długo:

• U kobiet >35 r.ż. lub z obniżoną rezerwą jajnikową warto ograniczyć IUI do 2–3 prób, by nie tracić cennego czasu.
• Przy czynniku męskim lub niepłodności niewyjaśnionej zaleca się max. 3–4 cykle, a potem rozważenie IVF.

 Przykładowy schemat prób IUI:

Do 3 cykli IUI to optymalna liczba prób u większości pacjentek.
Jeśli po tym czasie nie ma ciąży – warto z lekarzem rozważyć zmianę strategii, diagnostykę rozszerzoną lub IVF.
Czasami mniej prób = więcej szans, jeśli zmiana metody jest lepiej dopasowana.

dr n. med. Estera Kłosowicz

Specjalista położnictwa i ginekologii, Dyrektor Medyczny w Ester Clinic.