Rak szyjki macicy a niepłodność. Jakie badania uchronią kobiece zdrowie i płodność?

Wrzesień to miesiąc świadomości nowotworów ginekologicznych. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów rocznie odnotowuje się ok. 73 530 zachorowań na nowotwory u kobiet, z czego ponad 37% stanowią nowotwory kobiece, a same nowotwory ginekologiczne (rak jajnika, rak endometrium, rak szyjki macicy, rak sromu) to ok. 14%. W Polsce co roku 3,5 tysiąca kobiet słyszy diagnozę rak szyjki macicy, z czego połowa nie przeżyje choroby.

Statystyki europejskie są równie drastyczne: co 18 minut z powodu raka szyjki macicy umiera jedna kobieta. Program cytologicznych badań profilaktycznych obejmuje jedynie 30% populacji kobiet, a jego efektywność jest niska. Rozpoznanie zakażenia HPV HR to pierwszy krok nie tylko ku zdrowiu, ale także ku płodności. Przed zastosowaniem technik wspomaganego rozrodu u niepłodnych kobiet niezwykle istotna jest diagnostyka w kierunku kobiecych schorzeń, w tym przede wszystkim raka szyjki macicy.

Leczenie niepłodności a kobiece schorzenia

Ośrodki leczenia niepłodność nie tylko mają za zadanie zdiagnozować problem stojący na przeszkodzie płodności i doprowadzić do uzyskania ciąży, ale także zdiagnozować i w razie potrzeby leczyć inne kobiece schorzenia. A te na wczesnych etapach są często bezobjawowe i niewidoczne w trakcie zwykłego badania ginekologicznego.

Do jednych z najpoważniejszych i najpowszechniej występujących chorób kobiet w wieku rozrodczym należy rak szyjki macicy.

Przeczytaj także: Badania krwi, które musisz zrobić w trakcie leczenia niepłodności

Co powoduje raka szyjki macicy?

Rak szyjki macicy jest spowodowany zakażeniem wisusem HPV, czyli wirusem brodawczaka ludzkiego. Istnieje wiele typów wirusów HPV, wiele z nich jest typem niskiego ryzyka, które nie są rakotwórcze.

Wirus HPV znajduje się w śluzie pochwowym, z łatwością jest przenoszony drogą płciową, a więc także podczas realizacji planów rodzicielskich. Zarażenie może mieć miejsce także poprzez bezpośredni kontakt ze skórą osoby zakażonej.

2 mln Polek jest nosicielkami onkogennych typów wirusa HPV, z czego połowa to kobiety w grupie wiekowej 20-40 lat.

Rak szyjki macicy nie jest uwarunkowany genetycznie ani dziedziczony. Może przez wiele lat nie dawać żadnych objawów.

Rak szyjki macicy – jakie badania profilaktyczne?

Z uwagi na brak wyraźnych objawów raka szyjki macicy, niezwykle istotne jest wykonywanie badań profilaktycznych oraz – najlepiej przed rozpoczęciem inicjacji seksualnej – zaszczepienie się przeciwko wirusowi HPV.

Niestety, wiele kobiet boi się badań – a w zasadzie ich wyników. Tak na wszelki wypadek nie idą albo przeciągną tę decyzję. Tymczasem jak mówi ginekolog-onkolog prof. Mariusz Bidziński z Kliniki Ginekologii Onkologicznej Centrum Onkologii Instytutu im. M Skłodowskiej-Curie w Warszawie, profilaktyka to dla kobiet jedyna szansa na uniknięcie i choroby, ale i zwielokrotnionego strachu, który towarzyszy tym, które „z zaskoczenia” dowiedziały się o nowotworze. – miałem pacjentki, które tę najgorszą diagnozę usłyszały w wieku 32 lat. Dlatego nie tylko jako lekarz specjalizujący się w tej dziedzinie leczenia, ale także rozsądnie myślący człowiek, który ma rodzinę, marzenia i plany na przyszłość, zachęcam – a wręcz zalecam – kobietom, by podjęły regularne działania w zakresie cytologii – w kontekście raka szyjki macicy, oraz mammografii – ze względu na profilaktykę raka piersi. To są w tej chwili dwa główne badania, dzięki którym możemy zapobiec prawie 20 tysiącom nowotworów rocznie.

Jakie badania?

Kolposkopia – badanie, które pozwala na wykrycie wirusa HPV u kobiet zakażonych. Daje natychmiastowy wynik z dokładnością 85-90%. Badanie to polega na oglądaniu pod kolposkopem (rodzaj mikroskopu) powierzchni szyjki macicy i jej dolnego kanału, pochwy oraz sromu. Kolposkopia umożliwia także pobranie wycinka tkanki. Badanie jest bezbolesne.
Badanie molekularne wykrywające DNA HPV HR – wymaz z szyjki macicy z dużą dokładnością pozwala wykluczyć lub potwierdzić obecność wirusów w śluzie pochwowym. Wykonanie tego testu sugerowane jest w przypadku niejasnego wyniku badania cytologicznego.
Cytodiagnostyka (tzw. test PAP) – jest to badanie bardziej dostępne, ale mniej wiarygodne (dokładność 60-70%) i z wydłużonym okresem oczekiwania na wynik (kilkanaście dni). Badanie cytologiczne nie jest dość czułym testem na wykrycie wirusa HPV i często daje fałszywie negatywny wynik.

Dr. n. med. Grzegorz Głąb – specjalista ginekolog-położnik zapewnia, że wykrycie zmian przednowotworowych, nawet o dużym nasileniu (H SIL), pozwala na 100-procentowo skuteczne leczenie i umożliwia zachowanie płodności chorej kobiety. Zmiany przedrakowe można precyzyjnie zlokalizować przy pomocy kolposkopii i usuwać minimalizując uszkodzenie szyjki macicy, której rolą jest umożliwienie zapłodnienia, donoszenie ciąży oraz odbycie porodu drogami natury. Innowacyjnymi metodami obecnie testowanymi pod kątem przydatności w powszechnej praktyce są Zedscan, mobilna cyfrowa kolposkopia wspomagana przez A I (sztuczną inteligencję), VisualPAP i FRD.

Badanie FRD w profilaktyce raka szyjki macicy

Jak dalej tłumaczy dr Grzegorz Głąb, FRD (Folic Receptors Detection) to nazwa nieinwazyjnej i szybkiej metody wykrywania komórek przednowotworowych (H SIL, CIN2+) i nowotworowych w oparciu o odkrycia biologii molekularnej z początku XXI wieku z USA i Chin.

Z tarczy szyjki macicy pobiera się złuszczające się komórki za pomocą jednorazowego narzędzia z porowatą gąbką. Pobór może nastąpić podczas rutynowego wziernikowania. Następnie gąbkę zanurza się w odczynniku, który zmienia barwę w zależności od ilości receptorów dla kwasu foliowego. Dowiedziono bowiem, że nieprawidłowe komórki mają większe zapotrzebowanie na kwas foliowy, który pozyskują aktywnie z bezpośredniego otoczenia.

Badanie FRD można połączyć z innymi testami (kolposkopia, cytodiagnostyka bezpośrednia w mikroskopie kontrastowo-fazowym, Zedscan), co pozwala uzyskać znacznie większą dokładność sumy tych badań. Od niedawna metoda FRD jest dostępna w Polsce. Pierwsze, pilotażowe badania w Polsce wykonywał dr n med. Wojciech Homola z Wrocławia i dr n med. Grzegorz Głąb z Opola. Badanie jest nieinwazyjne, wynik otrzymuje się natychmiast i możliwe jest do wykonania w każdym gabinecie ginekologicznym.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 2018 roku postawiła nowy cel, jakim jest całkowita eliminacja raka szyjki macicy do końca XXI wieku. Można będzie to osiągnąć, wprowadzając masowe szczepienia przeciwko onkogennym typom HPV o zasięgu globalnym i badania przesiewowe DNA HPV HR wszystkich kobiet zamiast tzw. cytologii PAP. Zadanie jest ambitne i na razie wprowadzane jedynie w krajach przodujących w ochronie zdrowia, do których Polska nie należy.

POLECAMY TAKŻE: