Nadciśnienie w ciąży

Nadciśnienie w ciąży – nieprawidłowe wartości ciśnienia tętniczego krwi, które mogą zagrażać życiu i zdrowiu ciężarnej oraz rozwijającego się płodu. Nadciśnienie ciążowe rozpoznaje się po 20. tygodniu ciąży. Dotyczy ono 5–10% kobiet. Postępowanie lecznicze zależy od przebiegu klinicznego. Ważne jest systematyczne kontrolowanie wartości ciśnienia krwi i wykonywanie badań kontrolnych.

Czym jest nadciśnienie w ciąży?

Nadciśnienie w ciąży to stan, w którym stwierdza się podwyższone wartości ciśnienia tętniczego krwi, które przekraczają 140/90 mmHg. Jest to stosunkowo częste schorzenie, które rozpoznaje się u 5–10% ciężarnych. Uznaje się je za jedną z głównych przyczyn hospitalizacji oraz powikłań u matki i płodu. Wyróżnia się następujące rodzaje nadciśnienia ciążowego:

• przewlekłe nadciśnienie tętnicze – rozpoznane przed ciążą lub na początku ciąży i utrzymujące się po porodzie;
• nadciśnienie tętnicze wywołane ciążą – rozpoznane po 20. tygodniu ciąży i ustępujące po porodzie;
• nadciśnienie w ciąży nieokreślone – rozpoznane po 20. tygodniu ciąży, wymagające dalszej diagnostyki po rozwiązaniu.

Jeżeli nadciśnienie ciążowe występuje wraz z białkomoczem, rozpoznaje się stan przedrzucawkowy.

Przyczyny nadciśnienia w ciąży

Ciśnienie tętnicze u ciężarnych ulega fizjologicznym zmianom. Na początku ciąży obserwuje się jego spadek. Najniższą wartość osiąga między 20. a 24. tygodniem ciąży. Następnie ulega stopniowemu wzrostowi aż do dnia porodu. Po rozwiązaniu powracają wartości sprzed ciąży.

Przyczyny nadciśnienia w ciąży nie zostały dokładnie poznane. Wiadomo, że jest to problem, na który ma wpływ wiele złożonych czynników. Powstało kilkanaście teorii wyjaśniających nieprawidłowe wartości ciśnienia krwi u kobiet ciężarnych. Jedna z nich głosi, że przyczyną nadciśnienia ciążowego jest nieprawidłowa przemiana materii, prowadząca do skurczu naczyń krwionośnych. Według innej są to zaburzenia przepływu krwi w łożysku.

Za czynniki ryzyka nadciśnienia w ciąży uważa się:

• wiek matki powyżej 35 lat,
• pierwszą ciążę,
• brak wcześniejszych porodów,
• ciążę mnogą,
• cukrzycę,
• nadwagę i otyłość,
• wystąpienie stanu przedrzucawkowego w rodzinie,
• występowanie nadciśnienia tętniczego w rodzinie,
• schorzenia nerek,
• nadmierną ilość płynu owodniowego (wielowodzie),
• długotrwały stres,
• niewłaściwa dieta.

Natomiast przewlekłe nadciśnienie, które zostało rozpoznane na początku ciąży lub jeszcze przed zapłodnieniem jest związane z chorobami nerek, nadnerczy, tarczycy lub układu krążenia, a także czynnikami genetycznymi, stylem życia, przyjmowaniem niektórych leków.

Objawy nadciśnienia w ciąży

W wielu przypadkach nadciśnienie w ciąży przebiega bez żadnych objawów. Nieprawidłowe wartości ciśnienia krwi można wykryć jedynie podczas pomiaru. Schorzenie rozpoznaje się, jeżeli dwa niezależne od siebie pomiary (wykonane w pozycji siedzącej) wskazują podwyższony wynik.

Jeżeli pojawiają się objawy nadciśnienia w ciąży, są to najczęściej bóle i zawroty głowy, uczucie osłabienia i zmęczenia, a także zaburzenia widzenia, duszność, łatwe męczenie się.

Leczenie nadciśnienia ciążowego

Leczenie nadciśnienia w ciąży ma na celu utrzymanie prawidłowych wartości ciśnienia krwi i zapobieganie groźnym dla zdrowia i życia powikłaniom. Postępowanie zależy także od postaci schorzenia (łagodna, umiarkowana, ciężka). Zasady opieki nad ciężarną z nadciśnieniem określone zostały przez brytyjski instytut National  Institute for  Health and Clinical  Excellence (NICE).

W przypadku łagodnego nadciśnienia ciążowego nie jest wymagany pobyt w szpitalu. Ciężarna powinna dokonywać pomiarów ciśnienia krwi raz w tygodniu oraz systematycznie badać mocz, pod kątem występowania białkomoczu. Zalecane jest, aby kobieta zwracała szczególną uwagę na swoją dietę, unikała stresu i nadmiernego wysiłku fizycznego.

Umiarkowane nadciśnienie w ciąży (takie, które przekracza 150/100 mmHg) również nie wymaga hospitalizacji. Wskazane jest jednak zastosowanie leków obniżających ciśnienie krwi: metyldopa, nifedypina lub labetalol. Kontrola ciśnienia powinna być wykonywana 2 razy w tygodniu. Zalecane jest także ogólne badanie moczu oraz testy laboratoryjne krwi, które pozwalają na ocenę czynności nerek, poziomu elektrolitów i transaminaz.

Leczenie nadciśnienia w ciąży, którego wartości przekraczają 160/110 mmHg wymaga pobytu w szpitalu. Ciężarnej podaje się leki obniżające ciśnienie krwi oraz monitoruje jego poziom 4 razy dziennie. Raz w tygodniu wykonuje się także badania laboratoryjne moczu i krwi.

Polecamy: Dieta w ciąży

Monitorowanie stanu płodu

Rozpoznanie nadciśnienia w ciąży jest wskazaniem do wzmożonego monitorowania stanu płodu. Badania, które należy wykonywać systematycznie to:

• USG (ocena wzrostu płodu, objętości płynu owodniowego),
• kardiotokografia (KTG),
• badanie przepływu krwi w tętnicy pępowinowej.

Jakie powikłania powoduje nadciśnienie w ciąży?

Nadciśnienie w ciąży, które nie zostało rozpoznane lub jest nieodpowiednio leczone, może powodować groźne dla zdrowia i życia powikłania. Ciężarna oraz płód powinni zostać objęci specjalnym nadzorem medycznym. Możliwe powikłania nadciśnienia w ciąży to:

• rzucawka,
• odklejanie się łożyska,
• opóźnienie rozwoju płodu,
• poród przedwczesny,
• obumarcie płodu,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• niewydolność krążenia,
• poronienie.

Wiadomo także, że nadciśnienie w ciąży powoduje, że wzrasta ryzyko wystąpienia nadciśnienia, udaru mózgu i choroby niedokrwiennej serca na późniejszym etapie życia kobiety.

Nadciśnienie w ciąży a poród

U kobiety, u której stwierdzono łagodne lub umiarkowane nadciśnienie w ciąży oraz brak innych przeciwwskazań, poród może odbyć się drogami natury. W przypadku bardzo wysokich wartości ciśnienia krwi, konieczne jest cesarskie cięcie.

Polecamy: Poród naturalny a cesarskie cięcie. Poznaj wady i zalety, wskazania oraz przebieg

Angelika Janowicz