Wzrok ma ogromny wpływ na rozwój dziecka. Prawidłowy sprzyja nie tylko zdolnościom poznawczym i koordynacji ruchowej, ale też m.in. nauce mówienia. Czas na wspieranie rozwoju wzroku mamy tylko do 3., maksymalnie 5. roku życia naszego malucha. Później można tylko dbać o to, co udało się wypracować. Kluczowe są tu pierwsze miesiące życia, kiedy to narząd wzroku rozwija się najdynamiczniej. Jak wspierać go dietą, warunkami panującymi w dziecięcym pokoiku i zabawami? Czego unikać? Przed czym chronić? Sprawdź!
Kiedy dziecko zaczyna widzieć
Już około 7. tygodnia ciąży u dziecka pojawiają się zawiązki oczu. Zaraz po nich kształtują się powieki. Natomiast w 25. tygodniu maluszek w łonie mamy zaczyna rozpoznawać strumień światła i reagować na niego. Jego wzrok jest jednak bardzo słabo rozwinięty i taki pozostanie nawet w pierwszych tygodniach życia.
W okresie prenatalnym trudno wspierać zmysł wzroku dziecka „od zewnętrz”. Zabawy z reakcją na światło latarki przyłożonej do brzucha pozwalają sprawdzić reakcję, ale poza tym wiele nie wnoszą.
Najlepszym, co przyszła mama może zrobić dla swojego nienarodzonego dziecka, jest dbanie o zbilansowaną dietę i zdrowy styl życia. W codziennym jadłospisie nie może zabraknąć produktów zawierających kwasy Omega-3 – prekursory DHA. Znajdziemy je m.in. w tłustych rybach morskich, orzechach włoskich i pestkach dyni, a także w oleju lnianym, rzepakowym i sojowym. Oczywiście nie można też zapomnieć o przyjmowaniu witamin dla przyszłych mam – przez całą ciążę.
Rozwój wzroku dziecka – jak widzi noworodek
Noworodek widzi już od pierwszych dni swojego życia, jednak jego wzrok jest najsłabiej wykształconym zmysłem. Początkowo widzi wyłącznie obiekty w odległości 20-30 cm od swoich oczu, czyli np. twarz pochylającego się nad nim rodzica. Rozróżnia też silnie kontrastujące barwy, przede wszystkim kolor czarny i czerwony. Źrenice reagują na światło i ciemność.
Do 1. miesiąca życia noworodek nie widzi przestrzennie – jego świat jest dwuwymiarowy. Do tego widzi aż 30 razy mniej wyraźnie niż osoba dorosła.
Pierwsze miesiące życia – czas intensywnego rozwoju wzroku
Od 2 miesiąca niemowlę zaczyna widzieć coraz wyraźniej – rozpoznaje przedmioty z odległości około 60 cm. Nawiązuje kontakt wzrokowy i reaguje na uśmiech. Lubi poruszające się przedmioty, które śledzi wzrokiem. Fascynuje go kontrast.
Pomiędzy 3. a 6. miesiącem życia następuje intensywny rozwój koordynacji oko-ręka. Dopiero na tym etapie maluszek zaczyna widzieć przestrzennie i rozpoznaje, które przedmioty znajdują się blisko, a które daleko. Ulubioną zabawą półrocznego dziecka jest rzucanie zabawek (i nie tylko!) i patrzenie, jak upadają. Ta dość uciążliwa dla rodzica zabawa jest bardzo ważna dla rozwoju widzenia przestrzennego. To jeszcze nie czas, by uczyć dziecko „szacunku” dla rzeczy.
W tym wieku rozwija się też celowość ruchów oraz pamięć wzrokowa. Maluch zaczyna rozpoznawać kolory, choć wciąż najbardziej lubi kontrasty. W ciągu pół roku nastąpił najdynamiczniejszy rozwój wzroku. Od tej pory maluch będzie widział coraz wyraźniej i doskonalił swoje umiejętności.
Zabawy wspierające rozwój wzroku dziecka
Pierwsze dwa miesiące życia niemowlęcia to czas, w którym potrzebuje ono jak najwięcej spokoju, bliskości rodzica i kontaktu fizycznego. Unikamy silnego światła i przebywania w miejscach, w których panuje chaos (na wycieczkę do wesołego miasteczka przyjdzie jeszcze czas!). Jak najczęściej przybliżajmy twarz do buzi dziecka, które stopniowo uczy się rozpoznawać domowników. W tym czasie mówmy do niego ciepłym, spokojnym tonem.
Już po kilku tygodniach można wprowadzić proste zabawy wspierające rozwój jego wzroku.
Figury geometryczne. W odległości kilkunastu centymetrów od oczu dziecka pokazuj mu różne figury w kontrastowych barwach. Przesuwaj je i sprawdzaj, czy wodzi za nimi wzrokiem. Niepokojącym objawem jest skupianie wzroku w jednej linii pomimo ruchu przedmiotów.
Pokazywanie książeczek. Czytanie i pokazywanie obrazków w książeczkach dostosowanych do wieku malucha wpłynie na niego pozytywnie pod każdym względem. W przypadku maluszków od 3. miesiąca życia najlepiej sprawdzą się książeczki kontrastowe – przedstawiające zazwyczaj czarne, proste kształty.
Karuzela nad łóżeczkiem. Montujemy ją po ukończeniu przez niemowlę 3 miesięcy. Ciekawe kształty i powolny ruch w połączeniu z uspokajającą muzyką wpłyną pozytywnie na rozwój wzroku maluszka. Warto też przyczepić do bocznych szczebelków kolorową zabawkę, na której dziecko będzie mogło skupić wzrok. Zmieniajmy jej położenie – raz niech wisi na prawej, raz na lewej stronie.
Grzechotki. Kolorowe, lekkie i bezpieczne wspomagają koncentrację i ćwiczą chwyt. Z czasem można wprowadzić także inne zabawki, np. lusterko.
Mata edukacyjna. Bogata w kontrastowe zabawki, mata wspiera rozwój dziecka na różnych płaszczyznach, także wzroku.
Uwaga! Rady dotyczące wspierania rozwoju wzroku niemowląt dotyczą maluszków urodzonych o czasie. Wcześniaki muszą być pod stałą opieką okulistyczną – specjalista określa indywidualny sposób postępowania dla każdego dziecka.
Dieta wspierająca rozwój wzroku dziecka
W pierwszych miesiącach życia dziecka ogromne znaczenie ma karmienie piersią. Jeśli to tylko możliwe, nie rezygnujmy z naturalnego pokarmu przynajmniej przez 6, a najlepiej przez 12 miesięcy lub dłużej.
W późniejszym okresie życia – gdy rozszerzamy dietę malucha i stopniowo wycofujemy się z karmienia piersią – zadbajmy o to, by w jego codziennym jadłospisie znalazły się produkty bogate w wielonasycone kwasy tłuszczowe. Wpływają one korzystnie na ostrość widzenia oraz na rozwój centralnego układu nerwowego.
Jak chronić wzrok od pierwszych dni życia
Wzrok potrzebuje nie tylko stymulowania rozwoju, ale też ochrony – i to już od pierwszych dni życia. Dlatego w słoneczne dni maluch zawsze powinien mieć nakrycie głowy – najlepiej kapelusz z szerokim rondem. Jeśli zakładamy mu okulary przeciwsłoneczne, to tylko takie z atestowanymi szkłami z filtrami UV. Tanie produkty z bazaru czy marketu mogą przynieść oczom więcej szkody niż pożytku, dlatego lepiej omijać je szerokim łukiem.
Okazuje się, iż jednym z głównych czynników zwiększających ryzyko chorób oczu jest dym papierosowy. Dlatego nigdy nie wolno palić przy dziecku ani dopuszczać do sytuacji, by przebywało w zadymionym pomieszczeniu.
Rozwój wzroku dziecka wspiera przebywanie na świeżym powietrzu. Światło słoneczne koryguje nadwzroczność naturalną u maluchów. Najlepiej, aby do 2. roku życia jego codzienność była pozbawiona emitowanego przez smartfony i tablety niebieskiego światła. Wpływa ono niekorzystnie na mózg i może uszkodzić siatkówkę.
Niepokojące objawy
Choć rozwój wzroku niemowlęcia odbywa się w swoim tempie, którego nie należy na siłę przyśpieszać, pewne objawy mogą sugerować konieczność odwiedzenia okulisty. Jednym z nich jest brak kontaktu wzrokowego z rodzicem w trzecim miesiącu życia. Maluch nie ma obowiązku zawsze odpowiadać uśmiechem na uśmiech, jeśli jednak w tym wieku nie robi tego nigdy, również wymaga konsultacji ze specjalistą.
Niepokojący jest także zez utrzymujący się w 3. miesiącu życia, źrenice stale powiększone lub takie o dziwnym kształcie (np. różne w obu oczach) bądź z żółtobiałym odbłyskiem. Udajmy się do specjalisty także wtedy, gdy nasz maluch chwyciwszy przedmiot przybliża go zawsze tylko do jednego oka.
W dobie powszechnej cyfryzacji nikt nie uniknie kontaktu z urządzeniami elektronicznymi. Już pierwszoklasiści muszą nieraz spędzać stosunkowo dużo czasu przed ekranem komputera. Nie wszystkie szkodliwe czynniki da się w życiu wyeliminować, jednak można już od pierwszych dni życia chronić dziecko przed konsekwencjami ich wpływu. Dlatego dołóżmy wszelkich starań, by jak najlepiej wykorzystać okres niemowlęcy, tak by zapewnić naszemu dziecku optymalny rozwój wzroku.
Źródło:
Ambroziak A.M., Krótkowzroczność i co dalej? Cz.I [w:] „Optyka”4(59) 2019, s. 40-42.
https://forumpediatrow.pl/a5485/Jak-wspierac-prawidlowy-rozwoj-wzroku-niemowlecia–.html
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/aktualnosci/badania/127474,zabawa-na-swiezym-powietrzu-zapobiega-krotkowzrocznosci
https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/77813,prenatalny-okres-zycia-czlowieka
https://www.forumginekologii.pl/artykul/dha-w-ciazy-i-laktacji-wplyw-na-rozwoj-dziecka-i-zdrowie-matki-znaczenie-form-dha-trojglicerydy-vs-estry-etylowe
POLECAMY: KALENDARZ ROZWOJU DZIECKA. Od 1. dnia do 3. roku życia.
gadułka
2021-07-16 02:52Warto w tym miejscu wspomnieć, że dha jest też ważne dla dzieciątka już narodzonego 😉 Jego układ nerwowy i mózg dalej się intensywnie rozwija i tutaj często też jest wskazany wybór mleka modyfikowanego pod kątem zawartości kwasu dha (np. hipp combiotik). Sporo poradnik o tym zapomina, skupiając się jedynie na roli tego kwasu w trakcie ciąży.