17 listopada to Światowy Dzień Wcześniaka. Rocznie w Polsce rodzi się ok. 23-24 tysiące wcześniaków, a każde z nich spędza w szpitalu średnio 80 pierwszych dni swojego życia. To trudny czas dla całych rodzin, które muszą odnaleźć się w ciężkiej i nieznanej sytuacji i jak najlepiej wspierać swoje dziecko. Na jakie powikłania narażone są dzieci urodzone przed 37. tygodniem ciąży, czyli wcześniaki, a na jakie skrajne wcześniaki, czyli maluchy urodzone przed 28. tygodniem ciąży? Jak najlepiej je wspierać i kiedy dogonią rozwojowo rówieśników? Odpowiada dr n. med. Justyna Tołłoczko z Centrum Damiana w Warszawie.
Wcześniaki to dzieci urodzone między 22 a 37 tygodniem ciąży. Jakie szanse na przeżycie i prawidłowy rozwój ma ekstremalny wcześniak z 22-24 tygodnia ciąży?
Około 10% noworodków urodzonych z ciąż trwających 22, 23 tygodni przeżywa, a szanse na prawidłowy rozwój są również bardzo niewielkie. Zdecydowanie szansa ta wzrasta po ukończeniu 24 tygodnia ciąży. Rozwój zależny jest jednak od stopnia nasilenia powikłań wcześniactwa.
Na jakie powikłania narażone są wcześniaki?
Powikłania zależą od stopnia wcześniactwa. Inne powikłania występują u skrajnie niedojrzałych noworodków, inne w grupie późnych wcześniaków (34-37 tc).
U dzieci urodzonych < 30 tc możemy spodziewać się powikłań ze strony ośrodkowego układu nerwowego np. wylewów do i okołokomorowych, których następstwem może być wodogłowie pokrwotoczne. Innym powikłaniem jest niewydolność oddechowa wynikająca z niedoboru surfaktantu, wymagająca wentylacji przy pomocy respiratora lub wspomagania oddychania. Późnym powikłaniem niedojrzałości układu oddechowego jest dysplazja oskrzelowo-płucna. Ze strony przewodu pokarmowego można spodziewać martwiczego zapalenie jelit, które czasami wymaga interwencji chirurgicznej.
Powikłaniem może być też retinopatia wcześniaków, która nieleczona prowadzi do ślepoty. Często też przetrwały przewód tętniczy może wymagać leczenia farmakologicznego a niekiedy też musi być zamykany chirurgicznie.
Późne wcześniaki mogą mieć adaptacyjne zaburzenia oddychania, bezdechy, trudności w koordynacji ssania połykania i oddychania. Wiąże się to z nadmiernym ubytkiem masy ciała. Są to też dzieci z grupy ryzyka nasilonej i przedłużającej się żółtaczki.
Sprawdź: Ten niesamowity film o wcześniaku daje siłę milionom rodziców na całym świecie
Jakie jest postępowanie w przypadku wcześniaków? Oczywiście, zrozumiałym jest, że jest to uzależnione od tygodnia urodzenia i stanu dziecka, ale uśredniając, jakie jest najczęstsze postępowanie?
Wcześniaki z objawami niewydolności oddechowej wymagają intubacji, wentylacji mechanicznej lub nieinwazyjnej wentylacji bez konieczności stosowania intubacji. Często dzieciom tym należy podać do tchawicy surfaktant. Ze względu na dużą niedojrzałość, dzieci wymagają początkowo całkowitego a następnie częściowego żywienia pozajelitowego. W tym celu konieczne jest zakładanie nie tylko dostępów obwodowych tzw. wenflonów, ale też centralnych np. przez żyłę pępkową. Aby utrzymać prawidłową temperaturę ciała wcześniaki wymagają przebywania w cieplarkach. W związku z tym leczone są na oddziałach intensywnej terapii noworodka lub patologii noworodka.
Jak rodzice mogą wesprzeć wcześniaka jeszcze w szpitalu: kangurowanie, czytanie, mówienie do dziecka?
Oprócz kangurowania, czytania, rozmawiania, śpiewania należy dostarczać dziecku pokarm mamy. Ważna jest też nauka pielęgnacji dziecka jeszcze w szpitalu.
Czy jest możliwe karmienie piersią wcześniaka? A jeśli tak, to od którego tygodnia?
Przystawianie do piersi jest możliwe od 33.- 34. tygodnia postkoncepcyjnego. Wtedy to możliwa jest koordynacja ssania, połykania i oddychania. Do piersi przystawiane są dzieci wydolne oddechowo i krążeniowo.
Kiedy wcześniak może wrócić z rodzicami do domu?
Do domu wypisywane są dzieci wydolne oddechowo i krążeniowo, u których nie występują bezdechy oraz karmione są przez smoczek lub piersią i mają systematyczny przyrost masy ciała.
Czym różni się codzienna opieka w domu nad niemowlakiem przedwcześnie urodzonym od dziecka urodzonego w terminie? Na co zwrócić uwagę w kontekście codziennej pielęgnacji, spania, ubierania, temperatury w domu, kąpieli i żywienia?
Wcześniak wypisywany do domu radzi sobie z termoregulacją jak noworodek donoszony. Należy pamiętać, aby nie przegrzewać dzieci. Zalecane jest spanie w temperaturze ok. 20 stopni. Dziecko należy ubierać tak, aby kark dziecka był ciepły, rączki i nóżki mogą być chłodniejsze. Noworodków i wcześniaków po wypisie nie należy codziennie kąpać, ale należy codziennie wykonywać toaletę, której powinno nauczyć się jeszcze w czasie pobytu dziecka w szpitalu. Zalecenia żywieniowe są omawiane przy wypisie przez lekarza.
Jak wygląda dalsza opieka medyczna nad wcześniakiem, który został już wypisany ze szpitala do domu?
Przy wypisie omawiane są konieczne konsultacje, które muszą się odbyć w określonym czasie. Najczęściej przybliżone terminy są podane w karcie informacyjnej.
Wcześniaki < 33 tc mają wyznaczane również kontrolne wizyty w Poradniach Neonatologicznych działających w szpitalach, w których urodziły się dzieci. Nie zwalnia to z obowiązku zgłoszenia dziecka do Poradni Rejonowej. Pozwala to na wyznaczenie terminów wizyt patronażowych położnej w domu dziecka oraz terminu wizyty u lekarza pediatry.
Kalendarz szczepień wcześniaków różni się od kalendarza noworodków donoszonych. Otrzymują one szczepienie p/WZWB w schemacie 0-1-2-12m.ż.
Wszystkie dzieci urodzone < 37 tc otrzymują bezpłatnie szczepionkę pięciowalentną oraz szczepienie p/ pneumokok w schemacie: 3 szczepienia w pierwszym półroczu i przypominającą dawkę 13-14.mc życia. Wszystkie noworodki urodzone < 33 tc otrzymują profilaktykę p/ RSV od października do kwietnia.
Noworodki urodzone przedwcześnie powinny pierwsze szczepienia otrzymać jeszcze w czasie hospitalizacji. Kolejne dawki mogą być podawane w Poradni POZ. W przypadku wystąpienia odczynu niepożądanego należy dziecko szczepić w warunkach szpitalnych.
Zrozumiałym jest, że wcześniak nie będzie dorównywał swoimi umiejętnościami rówieśnikom urodzonym w terminie: później będzie podnosił główkę, siadał czy chodził? Kiedy te różnice się wyrównają? Czy np. w przedszkolu wcześniak powinien już nadgonić rówieśników?
Najczęściej różnice wyrównują się ok. 2 roku życia. Warunkiem jest jednak brak poważnych powikłań wcześniactwa szczególnie ze strony OUN, ciężkiej postaci dysplazji oskrzelowo – płucnej oraz przewodu pokarmowego.
Konsultacja merytoryczna: dr n.med. Justyna Tołłoczko – pediatra, neonatolog, ukończyła Warszawski Uniwersytet Medyczny, pracuje w Centrum Medycznym Damiana w Warszawie, a także w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym – Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka oraz szpitalu klinicznym im. ks. Anny Mazowieckiej, ul. Karowa 2.
POLECAMY TAKŻE
https://plodnosc.pl/mleko-matki-uratowalo-smiertelnie-chorego-chlopca-tylko-to-moglam-zrobic/
Dodaj komentarz