W 2022 roku padł niechlubny rekord związany z liczbą prób samobójczych dzieci i młodzieży. Jak podaje Fundacja GrowSpace, na swoje życie targnęło się 2031 młodych osób. Rodzina, szkoła, brak komunikacji – to najczęstsze przyczyny. Za ogromną liczbą samobójstw stoi depresja u dzieci – problem natury psychicznej, niestety wciąż marginalizowany w naszym społeczeństwie.
Statystyki nie pozostawiają złudzeń – już sześcioletnie dzieci mają za sobą próby samobójcze. Jak wskazuje psycholog dr Aleksandra Szulman-Wardal, problemy młodych ludzi biorą się z trzech przestrzeni: rodziny, szkoły oraz braku komunikacji. Brak kontaktu, brak czasu i przestrzeni na rozmowę w rodzinie sprzyja procesom patologizacyjnym. Niestety, dorośli często bagatelizują problemy emocjonalne dzieci, nazywając je chwilowym smutkiem lub – co gorsza – objawem znudzenia lub złego charakteru dziecka. Tymczasem depresja jest realną chorobą, która dotyka także dzieci.
23 lutego obchodzimy Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Według WHO cierpi na nią 350 milionów ludzi na świecie. Wśród nich także dzieci.
Depresja u dzieci – to nie fanaberia, to realny problem
Depresją nazywamy zaburzenia nastroju. To jedna z najczęściej występujących chorób na świecie. Skalę problemu pogłębiła pandemia COVID-19 i towarzyszące jej poczucie niepokoju i wyobcowania. Nie pomogło zdalne nauczanie, które dodatkowo wpłynęło negatywnie na postęp dzieci w nauce i kontakty z rówieśnikami.
Jak rozpoznać depresję u dziecka? Kluczem jest uważność i wsłuchiwanie się w to, co mówią. Zmiany w codziennym zachowaniu, ale też słowa, w których znajdujemy skrywany ból, mogą nie być łatwe do zauważenia. Dlatego to tak ważne, by reagować na każdy sygnał zmiany w postrzeganiu świata i zwątpienia w sens życia.
Depresja u dzieci może objawiać się reakcjami i zachowaniami takimi jak:
- Smutek na twarzy, ataki płaczu
- Spadek poczucia własnej wartości
- Zwiększenie poczucia winy
- Obniżenie nastroju, utrata chęci do życia
- Brak radości z rzeczy, które wcześniej tę radość wywoływały
- Ograniczenie kontaktu z rówieśnikami
- Wewnętrzne napięcie i lęk, które nie dają się logicznie wytłumaczyć
- Nadmierna wrażliwość na krytykę
- Kłótnie z domownikami
- Gwałtowne reakcje – trzaskanie drzwiami, rzucanie przedmiotami, krzyk
- Symptomy psychosomatyczne: bezsenność, zaburzenia odżywania itp.
Wiele z powyższych objawów może zostać przez rodziców zbagatelizowane. Szczególnie te związane z zachowaniem ocenianym przez społeczeństwo negatywnie, jak agresja czy wybuchy złości. Tymczasem są one sygnałem wysyłanym (często nieświadomie) przez dziecko, które nie radzi sobie ze smutkiem.
Zapobiec depresji
Depresja jest chorobą o podłożu psychicznym. Pojawia się nawet w kochających rodzinach. Warto pamiętać, że dbanie o zdrowie emocjonalne obejmuje też pozornie błahe kwestie, takie jak dbanie o odpowiednią ilość snu, odpoczynek i regenerację, zdrowe odżywianie, aktywność fizyczną czy ograniczenie stresu. Niezmiernie ważny jest też serdeczny, pełen zrozumienia kontakt z rodzicami. W rodzinach, które wypracowały komunikację otwartą, pozbawioną oceniania krytyki, ryzyko depresji u dzieci znacząco maleje.
Depresja u dzieci a przemoc – fizyczna i emocjonalna
O przyczyny dziecięcych problemów emocjonalnych, które mogą doprowadzić do depresji – zarówno u dzieci i młodzieży, jak i w późniejszych latach, zapytaliśmy psycholog Marię Keller-Hamelę z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. Specjalistka wskazuje na ogromny wpływ relacji z rodzicami na emocje i psychikę dzieci. Zwraca uwagę na problem przemocy, wciąż zbyt częsty w polskich rodzinach.
– Mówi się dużo o przemocy fizycznej, ale jest też przemoc emocjonalna. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę kilka lat temu zorganizowała kampanię społeczną właśnie o tym rodzaju przemocy pn. „Słowa ranią na całe życie”. Chłopiec na plakacie miał wyryte na czole słowo „Kretyn”, a hasło brzmiało „Słowa ranią na całe życie. Pomyśl, zanim zranisz swoje dziecko słowem”. Ludzie w emocjach mówią dzieciom różne nieprzyjemne rzeczy, w stylu: „Nic z ciebie nie będzie” „Jesteś do niczego” „Co z Ciebie za kretyn”. Rodzicowi złość na dziecko przechodzi, ale ten „kretyn” zaczyna żyć w dziecku. Ono zaczyna uważać, że nic mu się nie uda. A jeżeli tak uważa i nie wierzy w siebie, to nie będzie nawet próbować cokolwiek osiągnąć. Nie będzie miało sukcesów. Samoocena jest ważna, bo daje nam skrzydła do działania – mówi Maria Keller-Hamela.
Psycholog zwraca też uwagę na świadome rodzicielstwo już od pierwszych lat życia dziecka.
Życie wiąże się ze stresem. Nie chodzi o to, aby dziecku na wszystko pozwalać, rodzic powinien stawiać granice. Wychowanie bez przemocy nie ma nic wspólnego z bezstresowym wychowaniem. Trzeba stawiać granice, być konsekwentnym, ale nie stosować przemocy. Tłumaczyć, wyjaśniać, wspierać, wtedy budujemy dobrą relację z dzieckiem i osiągamy skutki długofalowe. Jak dziecko zostanie uderzone, to przestanie robić tę niepożądaną rzecz teraz, ale będzie robić to później.
Stosunek rodziców do dziecka ma ogromny wpływ na budowanie jego poczucia własnej wartości oraz umiejętności radzenia sobie z emocjami. Niestety w wielu rodzinach okazywanie uczuć wciąż jest problemem. Jednak to niezwykle ważne, by włożyć wysiłek w zmianę tej tendencji.
– W naszym społeczeństwie dużo łatwiej przychodzi nam krytyka dzieci niż ich docenianie. Wydaje nam się, że gdy za bardzo będziemy dziecko chwalić, to mu się „przewróci w głowie”. Dziecko za mało dostaje informacji, że jest dla nas ważne, że mu pomożemy, że w każdej sytuacji może się do nas zwrócić. Że nie powiemy wtedy „A nie mówiłem”, ale zawsze wspólnie zastanowimy się, jak rozwiązać problem – dodaje Maria Keller-Hamela.
Gdzie szukać wsparcia
Aby dostać się do psychiatry i psychologa, dziecko nie potrzebuje skierowania. To pierwsza pomoc w przypadku podejrzenia depresji u dziecka. Nie oczekujmy, że „samo przejdzie”. Unikajmy też obwiniania się, ponieważ to nie pomoże dziecku. Depresja to choroba wywołana szeregiem czynników – biologicznych, psychogennych i środowiskowych. Każdy człowiek ma też indywidualną konstrukcję psychiczną, a co za tym idzie podatność na choroby natury psychicznej.
Jeśli jesteś dzieckiem lub rodzicem dziecka w depresji lub zmagasz się z innymi problemami, możesz też skorzystać z poniższych form wsparcia:
116 111 Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu
800 108 108 Bezpłatny telefon wsparcia, czynny od poniedziałku do niedzieli (z wyjątkiem dni świątecznych) w godz. 14.00–20.00
121 212 Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Rzecznika Praw Dziecka, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu.
Źródło:
https://www.termedia.pl/mz/Juz-szescioletnie-dzieci-maja-za-soba-proby-samobojcze,48668.html
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/depresja-u-dzieci-i-mlodziezy
https://zwjr.pl/artykuly/raport-dotyczacy-zachowan-samobojczych-mlodziezy
https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1528416%2Csamobojstwa-dzieci-zatrwazajace-statystyki-jest-apel-do-ministrow-edukacji
ZOBACZ TAKŻE:
Zakaz publikowania wizerunku dzieci w internecie. Nierealistyczny pomysł czy wkrótce norma?
Dodaj komentarz