Leczenie sposobem in vitro to najbardziej zaawansowana medycznie procedura wspomaganego rozrodu. Polega na pobraniu gamet, czyli komórek jajowych od kobiety i plemników od mężczyzny i połączeniu ich poza organizmem kobiety. Tak powstały zarodek przenosi się następnie do jamy macicy, gdzie musi się on zaimplantować, czyli przyłączyć i pogrążyć w błonie śluzowej wyścielającej jamę macicy.
Rodzaje in vitro. Co musisz wiedzieć?
Generalnie można wyróżnić dwa rodzaje zapłodnienia pozaustrojowego – metodę klasyczną oraz ICSI. Różnica leży w sposobie połączenia się plemnika z komórką jajową – w pierwszym sposobie IVF klasycznym – do tego połączenia dochodzi naturalnie. Do pobranej z pęcherzyka jajnikowego grudki komórek ziarnistych zawierających w środku komórkę jajową (ten kompleks nazywamy kumulusem) dodaje się zawiesinę kilkunastu tysięcy plemników. Muszą one przeniknąć przez zewnętrzne warstwy komórek ziarnistych rozluźniając ich połączenia, następnie sforsować otoczkę oocyta, umożliwić jednemu z nich połączenie się z błoną komórkową, przekazanie plemnikowego DNA do środka i zaktywowanie komórki jajowej. Cały proces odbywa się więc niejako naturalnie, tak samo, jak zapłodnienie samoistne w świetle jajowodu. Embriolog nie ma możliwości wcześniejszej oceny komórki jajowej. Minusem jest też wymagana obecność całkiem sporej liczby prawidłowych funkcjonalnie plemników.
Drugi sposób to docytoplazmatyczne wstrzyknięcie plemnika, a więc technika ICSI. Polega ona na wyborze przez embriologa jednego, najlepszego plemnika, unieruchomieniu go i wstrzyknięciu w całości do cytoplazmy dojrzałej komórki jajowej. Sposób ten jest skuteczniejszy i daje szansę na potomstwo mężczyznom z bardzo małą ilością prawidłowych plemników. Umożliwia też selekcję, czyli jak najlepszy wybór użytego do zapłodnienia plemnika (w metodzie klasycznej selekcja ta zachodzi naturalnie, wygrywa najlepszy).
W jaki sposób uzyskuje się gamety do zapłodnienia?
Plemniki izolowane są z nasienia oddanego do jałowego pojemnika na drodze masturbacji po 2-5 dniach abstynencji seksualnej. Ważne jest, żeby ten czas nie był ani zbyt krótki (mało ejekulatu) , ani zbyt długi (duża ilość nieprawidłowych form, słabsza ruchliwość). Oddanie nasienia odbywa się w dniu pozyskiwania komórek jajowych od kobiety, tuż po zabiegu punkcji jajników. Możliwe jest też skorzystanie z wcześniej zamrożonego depozytu nasienia partnera lub z nasienia dawcy z banku.
Komórkę jajową izoluje się z pęcherzyka owulacyjnego w cyklu naturalnym lub doprowadza się wcześniej do urośnięcia wielu pęcherzyków z tych aktualnie dostępnych w obu jajnikach. Ten drugi sposób nosi nazwę stymulacji i jest skuteczniejszy, gdyż umożliwia uzyskanie kilku – kilkunastu komórek jajowych, co zwiększa szanse na powodzenia całej procedury. Nakłucie pęcherzyków odbywa się pod kontrolą USG w krótkim znieczuleniu prowadzonym przez anestezjologa.
Stymulację owulacji można prowadzić w tzw. krótkim protokole, czyli od początku danego cyklu lub interwencję medyczną zaczynamy już w cyklu poprzedzającym ten stymulowany. Ten drugi sposób to tzw. długi protokół i najczęściej wiąże się ze stosowaniem tabletki antykoncepcyjnej. Często bywa polecany u pacjentek z endometriozą. Rodzaj stymulacji dobiera lekarz biorąc pod uwagę uwarunkowania medycznej danej pary.
Czy stymulacja owulacji i in vitro są bezpieczne?
Stymulacja mnogiej owulacji nigdy nie jest fizjologiczna – kobieta czuje się jak przy zwielokrotnionej owulacji. Może pojawić się obrzmienie piersi, ból w dole brzucha, uczucie pełności, zatrzymanie wody. Rzadko kiedy jednakże te dolegliwości są bardzo dokuczliwe. Najczęściej spokojnie można kontynuować swój zwykły styl życia – pracować, ćwiczyć fizycznie, podróżować, itp. Punkcja jajników w znieczuleniu wymaga bycia na czczo i zazwyczaj wiąże się z około dwugodzinnym pobytem w klinice. Najczęściej kobieta korzysta w tym dniu z urlopu lub zwolnienia lekarskiego. Transfer jest procedurą krótką, nie wymaga znieczulenia, zazwyczaj cała wizyta trwa kilka – kilkanaście minut.
Kiedy najwcześniej wiemy, że się udało i jest ciąża?
Około 6-7 dni po transferze we krwi można już wykryć poziom beta HCG. Dobrym czynnikiem prognostycznym jest jego dwucyfrowa wartość (kilkanaście mIU/ml). Na pewno poziom beta HCG powinien być dodatni 10 dni po transferze blastocysty. Prawidłowość rozwoju wczesnej ciąży monitoruje się za pomocą cyklicznych oznaczeń beta HCG we krwi – poziom powinien się co najmniej podwajać co 48 godz. Przy beta HCG powyżej 1500 mUI/ml pęcherzyk ciążowy powinien być widoczny w jamie macicy. Około tydzień później wewnątrz pęcherzyka ciążowego powinno być widać zarodek z czynnością serca.
Kiedy in vitro to jedyna droga do ciąży?
Bezwzględnym wskazaniem do leczenia metodą in vitro jest niedrożność jajowodów u kobiety i skrajnie słabe parametry nasienia u mężczyzny (czyli np mniej niż 1-1,5 mln plemników w ruchu postępowym). Czasami plemników w nasieniu nie ma w ogóle, ale są produkowane w jądrze (niedrożność przewodów wyprowadzających nasienie, wytrysk wsteczny po zabiegach urologicznych). W takiej sytuacji można wykonać biopsję jąder i pobrać plemniki wprost z gonady lub wyizolować je z moczu po wstecznej ejakulacji. Wtedy też dzięki metodzie in vitro możliwe jest utworzenie zarodka i spełnienie marzeń o genetycznie własnym potomstwie. Takie sytuacje są jednak stosunkowo rzadkie.
Najczęściej procedurę in vitro proponuje się parom po roku nieskutecznego leczenia innymi metodami. Możliwe jest skrócenie tego czasu – jeśli przez pół roku nie udało się uzyskać owulacji u kobiety lub wykonano 3 zabiegi inseminacji, a ciąży nadal nie ma.
Skuteczność in vitro. Czy wiek ma jakieś znaczenie przy in vitro?
Skuteczność leczenia metodą in vitro zależy od wielu czynników, ale najważniejszym z nich jest jakość komórki jajowej. Przekłada się to często na wiek starającej się o ciążę kobiety. Jeśli jest ona młodsza niż 35 lat, to skuteczność sięga 40%, tzn., że po dwóch podejściach do procedury kobieta powinna być w ciąży. Jeśli jest starsza niż 40 lat, ale udało się podczas stymulacji uzyskać 15 oocytów – skuteczność sięga 15% – tzn., że statystycznie potrzeba sześciu podejść do całej takiej procedury, żeby powstała jedna ciąża. Statystyka ta związana jest z genetyczną jakością komórek jajowych.
Kiedy podchodzenie do in vitro nie ma sensu?
Podejście do procedury in vitro z własnych genetycznie gamet nie ma sensu jedynie przy zupełnym braku plemników w jądrze lub komórek jajowych (w jajnikach nie ma pęcherzyków, które można byłoby wystymulować i nakłuć). W takiej sytuacji pozostaje skorzystanie z banku nasienia lub komórek jajowych.
Kto może skorzystać z dawstwa komórek jajowych lub nasienia?
Dawstwo gamet (plemników lub komórek jajowych) oraz adopcja zarodka w Polsce są wyłącznie anonimowe oraz dostępne jedynie dla par różnopłciowych. To znaczy, że nie możemy poznać danych personalnych dawcy. Mamy natomiast dostępny pełen profil osobowościowy obejmujący cechy wizualne, narodowość oraz poziom wykształcenia a także profil psychologiczny. Dzięki takim danym, mamy możliwość zachowania wizualnego podobieństwa.
Jeśli para nie jest małżeństwem, przed skorzystaniem z plemników od dawcy niezbędne jest oświadczenie złożone w Urzędzie Stanu Cywilnego przez partnera kobiety o uznaniu za własne dziecka poczętego w ten sposób.
Korzystanie z pomocy surogatki to jedyne rozwiązanie dla kobiet z wrodzonymi wadami macicy lub jej brakiem. Surogatka to kobieta, której transferuje się zarodek innej pary w celu donoszenia ciąży i urodzenia dziecka w zamian za genetyczną matkę. W Polsce jest to nielegalne.
OBEJRZYJ WEBINAR Z DR ALICJĄ BEDNAROWSKĄ-FLISIAK:
lek. med. Alicja Bednarowska-Flisiak, Dyrektor Medyczny Leczenia Niepłodności, Fertina.
Dowiedz się więcej o invitro: https://fertina.pl/leczenie-nieplodnosci/kiedy-zdecydowac-sie-na-in-vitro
Klinika Fertina jest realizatorem programu in Vitro dla mieszkańców województwa mazowieckiego 2022-2025
Skorzystaj z dofinansowania: https://fertina.pl/leczenie-nieplodnosci/refundacja-in-vitro-mazowieckie
Dodaj komentarz