Metody leczenia onkologicznego są coraz nowocześniejsze i coraz bardziej skuteczne. Dzięki nim nawet młode osoby po chemio- czy radioterapii mogą odzyskać zdrowie i wrócić do normalnego życia. Niestety, agresywna terapia może poważnie uszkodzić funkcje rozrodcze. Dlatego tak ważne jest zachowanie płodności jeszcze przed rozpoczęciem leczenia. A co z parami, u których z jakichś przyczyn nie zabezpieczono płodności, np. leczonych w dzieciństwie? Choć w ich wypadku starania po leczeniu onkologicznym są znacznie trudniejsze, to nie są skazane na porażkę! Jakie rozwiązania udostępnia współczesna medycyna?
Jak leczenie onkologiczne wpływa na płodność
Chemioterapia i radioterapia uznawane są za najskuteczniejsze metody niszczenia tkanek nowotworowych. Nikogo jednak nie trzeba przekonywać, iż wywołują one też wiele efektów ubocznych. Jednym z nich jest niepłodność. U mężczyzn leczenie onkologiczne może doprowadzić m.in. do trwałego uszkodzenia jąder. W rezultacie występuje niższa ilość plemników w ejakulacie, do tego są one mniej ruchliwe, a nieraz nawet wadliwe morfologicznie.
U kobiet leczenie onkologiczne obniża rezerwę jajnikową. Dochodzi do zaburzeń jajeczkowania. Szczególnie niekorzystnie na płodność wpływają zabiegi chirurgiczne przeprowadzane w obrębie narządów rodnych szyjki macicy, jajnika, jajowodu, pochwy czy trzonu macicy. Pacjentki onkologiczne mają też większe ryzyko przedwczesnej menopauzy.
Starania po leczeniu onkologicznym są zdecydowanie łatwiejsze, jeśli płodność została wcześniej zabezpieczona. W tym celu stosuje się przede wszystkim mrożenie komórek jajowych i nasienia. Niestety, zdarzają się lekarze, którzy popełniają błąd polegający na nieinformowaniu młodych pacjentów o potrzebie zabezpieczenia płodności. Zdarza się też, iż leczenie onkologiczne przeprowadzone zostało w dzieciństwie. Płodności nie da się zabezpieczyć wstecz. Nie oznacza to jednak braku szansy na upragnione potomstwo!
Starania po leczeniu onkologicznym
Przede wszystkim należy podkreślić, iż leczenie nowotworów nie zawsze przyczynia się do trwałej niepłodności. Na przykład spadek parametrów nasienia jest największy po około 3 miesiącach od zakończenia terapii onkologicznej. Później panowie zwykle odzyskują płodność – choć jest to proces powolny, trwający nawet kilka lat.
Statystyki wskazują, iż starania po leczeniu onkologicznym nie są skazane na niepowodzenie. Dowodem na to może być chociażby międzynarodowe badanie, którego wyniki zostały przedstawione na kongresie ASCO (American Society of Clinical Oncology) w USA w 2019 r. Wzięło w nim udział ponad 1200 pacjentek poniżej 40. roku życia, u których rozpoznano nowotwór piersi w I-III stadium, a także nosicielstwo mutacji BRCA. W ciągu 4,5 roku 16% z nich zaszło w ciążę. W grupie tej urodziło się 150 dzieci.
Starania po leczeniu onkologicznym warto odłożyć na minimum 2 lata od zakończenia terapii. Niektórzy specjaliści mówią nawet o 5 latach. Mamy wtedy większe szanse na powodzenie w naturalnych staraniach. Organizm nie jest już tak osłabiony leczeniem, dzięki czemu zwiększa się prawdopodobieństwo nie tylko zajścia w ciążę, ale też donoszenia jej i urodzenia zdrowego dziecka. Oczywiście nie w każdym przypadku tak długie czekanie jest wskazane. Pacjenci onkologiczni powinni być pod opieką lekarza wyspecjalizowanego w leczeniu niepłodności po terapii przeciwnowotworowej. Taki specjalista dopasuje dalsze działanie optymalnie m.in. do wieku kobiety.
Zabezpieczenie płodności
Zachowanie płodności możliwe jest tylko wtedy, gdy odpowiednie procedury zostaną wdrożone jeszcze przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego. Na szczęście są współcześnie dostępne metody, które można zastosować praktycznie natychmiast. To dobra wiadomość dla pacjentów wymagających szybkiego leczenia. Nie muszą oni wybierać pomiędzy skutecznością terapii onkologicznej a zachowaniem płodności.
Cała procedura może zostać przeprowadzona jednego dnia – dotyczy to zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Takie działanie nie jest jednak procesem standardowym. Zwykle bowiem lekarz dostosowuje sposób zabezpieczenia płodności do indywidualnych uwarunkowań pacjenta. Jeśli jednak nie mamy czasu na dłuższą diagnozą, przy odpowiedniej koordynacji pracy onkologa, ginekologa i kliniki leczenia niepłodności, można cały proces maksymalnie przyśpieszyć.
In vitro z komórkami dawczyni lub nasieniem dawcy
Niestety, w niektórych przypadkach starania po leczeniu onkologicznym mogą nie przynieść spodziewanego rezultatu. Jeśli z jakichś przyczyn pacjentowi nie udało się zabezpieczyć płodności, zrezygnował z tego lub nie posiadał odpowiedniej wiedzy, pozostaje skorzystanie z nowoczesnych technik wspomaganego rozrodu.
Po leczeniu onkologicznym kobiety takim rozwiązaniem może być in vitro z komórkami dawczyni. W przypadku niepłodności męskiej – skorzystanie z banku nasienia. Warto pamiętać, iż dawcy i biorcy pozostają wobec siebie anonimowi, a dzięki nowoczesnym badaniom możliwe jest dopasowanie m.in. potencjalnego wyglądu dziecka do przyszłych rodziców.
Innym rozwiązaniem jest adopcja zarodka. Z opcji tej korzystają pary, którym z różnych przyczyn nie udaje się zapłodnienie pozaustrojowe. Zdrowe, zamrożone zarodki zostają oddane do adopcji przez pary, u których np. in vitro zakończyło się powodzeniem za pierwszym razem, a nie planują mieć więcej dzieci.
Rodzicielstwo po terapii onkologicznej wpływa pozytywnie nie tylko na zdrowie fizyczne, ale też – a w zasadzie przede wszystkim – na emocje i psychikę. Naukowcy prowadzący wspomniane wcześniej badanie zauważyli wręcz pewien związek pomiędzy posiadaniem potomstwa a długością życia pacjentów. Zdecydowanie warto więc walczyć o upragnione potomstwo.
Źródło:
Markowska A., Pawałowska M., Markowska J. i in., Wpływ leczenia onkologicznego na płodność kobiet i posiadanie potomstwa [w:] „Ginekol Pol.” 2010, 81, s. 446-451.
https://www.zwrotnikraka.pl/wplyw-chemioterapii-na-uklad-plciowy/
https://www.zwrotnikraka.pl/ciaza-po-leczeniu-raka-piersi/
https://hematoonkologia.pl/aktualnosci/news/id/2804-nowotwor-i-prokreacja-czesto-mozliwy-happy-end
POLECAMY TAKŻE: Rak szyjki macicy a niepłodność. Jakie badania uchronią kobiece zdrowie i płodność?
Rak szyjki macicy a niepłodność. Jakie badania uchronią kobiece zdrowie i płodność?
Dodaj komentarz